Expert's report

Date of the verdict: 15.04.2021 11:36

Stanowisko Episkopatu Polski w sprawie stosowania przez katolików szczepionek przeciw Covid-19 produkowanych przy udziale linii ludzkich komórek zarodkowych jest zbieżne ze stanowiskiem Stolicy Apostolskiej, wbrew temu, co sugeruje zgłoszony do weryfikacji materiał. „Gdy nie są dostępne takie szczepionki przeciwko Covid-19, które nie budzą zastrzeżeń etycznych (na przykład w krajach, w których lekarzom i pacjentom nie są udostępniane szczepionki wolne od problemów etycznych lub w których dystrybucja jest trudniejsza ze względu na szczególne warunki przechowywania i transportu lub też, gdy różne typy szczepionek są wprawdzie rozprowadzane w tym samym kraju, ale służby ochrony zdrowia nie pozwalają obywatelom wybierać szczepionki do zaszczepienia) jest moralnie dopuszczalne stosowanie szczepionek przeciwko Covid-19, które wykorzystały linie komórkowe z abortowanych płodów w procesie badawczym i produkcyjnym" - czytamy w nocie watykańskiej Kongregacji Nauki Wiary na temat moralnej oceny stosowania niektórych szczepionek przeciw Covid-19, opublikowanej w grudniu 2020 r. Watykan wypowiadał się w sprawie wykorzystania linii ludzkich komórek zarodkowych w produkcji szczepionek już wiele razy – zawsze w podobnym tonie (więcej wypowiedzi Stolicy Apostolskiej na ten temat można znaleźć w źródłach wskazanych na końcu tekstu). I to właśnie na tych wszystkich wspomnianych watykańskich dokumentach i wypowiedziach opiera się stanowisko Konferencji Episkopatu Polski w sprawie szczepionek przeciw Covid-19 z grudnia 2020 r. oraz z kwietnia 2021 r. „Wszystkie te dokumenty niezmiennie powtarzają – co może być już uznane za godną odniesienia tradycję w tym nauczaniu – że każdy człowiek, w tym katolik, może korzystać ze szczepionek, nawet opracowanych z wykorzystaniem linii komórkowych abortowanych płodów, jeżeli nie są dostępne inne szczepionki niebudzące takich zastrzeżeń… Jeżeli nie ma innych szczepionek, wolno więc stosować te, które są dostępne, czyniąc jednocześnie naciski na firmy farmaceutyczne i struktury opieki zdrowotnej, aby postarały się o szczepionki nie budzące zastrzeżeń moralnych” – czytamy w Stanowisku Zespołu Ekspertów ds. Bioetycznych Konferencji Episkopatu Polski dotyczącym szczepionek przeciwko COVID-19 z grudnia 2020 r. W najnowszym stanowisku Episkopatu (z kwietnia br.), eksperci ds. bioetycznych precyzują, że szczepionki wykorzystujące technologię mRNA (firm Pfizer i Moderna) nie budzą poważnych przeciwskazań etycznych, gdyż w ich produkcji nie wykorzystuje się linii komórkowych stworzonych na bazie tkanek płodów abortowanych (wspomniane linie komórkowe były jedynie używane na wstępnym etapie opracowywania tych szczepionek, w czasie ich testowania w warunkach laboratoryjnych). „Szczepionki firm AstraZeneca i Johnson&Johnson są niestety oparte na technologii bazującej na komórkach pochodzących od abortowanych płodów (korzysta się z nich w procesie namnażania tzw. składnika aktywnego szczepionki, czyli pozbawionego zjadliwości adenowirusa). Ten fakt budzi poważny sprzeciw moralny, gdyż w tym przypadku komórki pochodzące z abortowanych płodów stanowią niezbędne ogniwo technologii wytwarzania tych szczepionek. Katolicy nie powinni godzić się na szczepienie tymi szczepionkami, gdyż istnieją inne – wyżej wspomniane mRNA – które nie budzą wiążących sumienie zastrzeżeń moralnych” – czytamy w najnowszym stanowisku Episkopatu, który jednocześnie przypomina, że stanowisko to nie jest ostateczną oceną moralną w kwestii ewentualnego korzystania ze szczepionek firm AstraZeneca i Johnson&Johnson. „Trzeba bowiem pamiętać, że wierni, którzy nie mają możliwości wyboru innej szczepionki i są wprost zobligowani określonymi uwarunkowaniami (np. zawodowymi, posłuszeństwa w ramach określonych zespołów, struktur, urzędów, służb, dla których przeznaczono właśnie te szczepionki) mogą z nich skorzystać bez winy moralnej” – głosi kwietniowe stanowisko Episkopatu. Jednocześnie, pomimo wyrażenia różnych wątpliwości, stanowisko Episkopatu podkreśla i docenia również inny aspekt moralny związany ze stosowaniem szczepionek przeciw Covid-19 od firm AstraZeneca i Johnson&Johnson, przemawiający na ich rzecz: „Korzystanie ze szczepionki przeciw Covid-19 jest podyktowane przez prawdziwą konieczność czy obowiązek mający na celu ochronę życia i zdrowia osobistego lub bliźnich, którzy mogliby być zakażeni przez kontakt z niezaszczepioną osobą” – czytamy w dokumencie. I tu znowu linia Episkopatu jest zbieżna z watykańską: „Podstawowym powodem dla uznania za godziwe moralnie stosowania tych szczepionek jest to, że współdziałanie (bierna współpraca materialna) w złu aborcji, z której pochodzą wspomniane linie komórkowe, ze strony osób, które używają powstałych z nich szczepionek, jest odległe. Moralny obowiązek unikania takiej biernej współpracy materialnej nie jest wiążący, jeśli istnieje poważne zagrożenie, takie jak niepohamowane w inny sposób rozprzestrzenianie się groźnego patogenu: w tym przypadku pandemiczne rozprzestrzenianie się wirusa SARS-CoV-2, który powoduje Covid-19. Należy zatem uważać, że w tym przypadku można używać wszystkich szczepionek uznanych za klinicznie bezpieczne i skuteczne z sumieniem pewnym, że ich stosowanie nie oznaczałoby formalnej współpracy przy aborcji, z której pochodzą komórki do ich produkcji" – czytamy w nocie Kongregacji Nauki Wiary. Na koniec warto jeszcze dodać, że Episkopat w swoich stanowiskach uspokaja wiernych, że w samych szczepionkach (tych wektorowych) nie ma wspomnianych wcześniej płodowych komórek, ani też ich pozostałości, lecz tylko pozbawione zjadliwości wirusy namnożone na tych komórkach. Dopuszczając (warunkowo) stosowanie tych szczepionek przez katolików Kościół oczekuje od nich jednak, aby w możliwy dla nich sposób – zamanifestowali oni swój stanowczy sprzeciw wobec wykorzystania materiału biologicznego mającego „niemoralną genezę” w produkcji danej szczepionki (na przykład pisząc listy sprzeciwu do instytucji sprowadzających lub dystrybuujących tę szczepionkę, czy też do przełożonych), aby nie zostali uznani za popierających w sposób pośredni aborcję. Zgodnie ze stanowiskiem Kościoła katolickiego, wyjątkowa dopuszczalność tych szczepionek wynika więc stąd, że ich przyjęcie nie wiąże się z bezpośrednim uczestnictwem w aborcji, nie oznacza jej akceptacji i jej wymuszania (linie komórkowe wykorzystane w produkcji nie powstały na ich zamówienie). Warto w tym miejscu przypomnieć, że budzące tyle kontrowersji linie komórek (o symbolach: HEK293 i PER.C6), które obecnie wykorzystywane są do produkcji wektorów wirusowych do niektórych szczepionek przeciw Covid-19, pierwotnie wyprowadzone zostały w latach 70-80. XX wieku z tkanek dwóch abortowanych płodów. Naukowcy podkreślają, że wspomniane aborcje przeprowadzono z przyczyn pozamedycznych, po wyroku sądu, a więc żadnej z nich nie wykonano w celu pobrania komórek zarodka do otrzymania linii komórkowych. Pozyskane w ten właśnie sposób w przeszłości linie komórkowe są przechowywane i namnażane w wielu laboratoriach do dziś (dzięki nim powstały nie tylko wspomniane szczepionki, lecz również wiele innych, zaawansowanych leków). Ani Watykan, ani Episkopat Polski, pomimo konsekwentnego wyrażania swojego sprzeciwu wobec stosowania w produkcji szczepionek linii ludzkich komórek zarodkowych, na żadnym etapie programu szczepień przeciw Covid-19 nie odwodziły wiernych od przyjmowania szczepionek, wbrew temu co sugeruje zgłoszony do weryfikacji materiał, opatrzony cynicznym komentarzem: "za mało ludzi umiera i idzie do nieba".

Sources

Nota watykańskiej Kongregacji Nauki Wiary na temat moralnej oceny stosowania niektórych szczepionek przeciw Covid-19. http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20201221_nota-vaccini-anticovid_en.html https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WR/kongregacje/kdwiary/szczepionka_21122020.html Stanowisko Przewodniczącego Zespołu Ekspertów KEP ds. Bioetycznych w sprawie korzystania ze szczepionek przeciw COVID-19 firm AstraZeneca i Johnson&Johnson. https://episkopat.pl/bp-wrobel-technologia-produkcji-szczepionek-astrazeneca-i-johnsonjohnson-budzi-powazny-sprzeciw-moralny/ Stanowisko Zespołu Ekspertów ds. Bioetycznych Konferencji Episkopatu Polski dotyczące szczepionek przeciwko COVID-19. https://episkopat.pl/zespol-ekspertow-ds-bioetycznych-kep-ws-szczepionek-przeciwko-covid-19/ Informacje na temat użycia linii komórek płodowych w opracowywaniu szczepionek. https://www.mp.pl/szczepienia/specjalne/100056,etyczne-aspekty-szczepionek-uzyskiwanych-z-linii-ludzkich-komorek-zarodkowych https://fakehunter.pap.pl/raport/f0a0eda2-4457-4ed6-b4c0-fcd283239eeb https://www.mp.pl/szczepienia/specjalne/250300,linie-komorkowe-hek-293-i-perc6