Expert's report

Date of the verdict: 12.03.2024 10:53

Nie, Mołdawia nie zawiesiła Traktatu o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie, aby „zrobić porządek z Naddniestrzem”. Decyzja Kiszyniowa jest jedynie konsekwencją stanowiska Federacji Rosyjskiej, która oficjalnie wystąpiła z traktatu 7 listopada 2023 r. W Kiszyniowie, jako powody zawieszenia traktatu, podaje się ponadto agresję militarną na Ukrainę – jedno z państw państw, które go podpisały oraz fakt, że Rosja w 2007 r. sama zawiesiła implementację zmodyfikowanej wersji tego porozumienia. Mołdawia zamierza zawiesić traktat „z możliwością powrotu do jego stosowania w późniejszym terminie”. Zawieszenie wejdzie w życie 150 dni po otrzymaniu notyfikacji przez państwa będące stronami układu. „Z wystąpieniem Federacji Rosyjskiej z tego traktatu okoliczności, które stanowiły podstawę jego zawarcia w 1990 r., zasadniczo się zmieniły. Dotychczas o zawieszeniu traktatu zdecydowało 21 państw” – stwierdził sekretarz stanu w ministerstwie obrony Mołdawii Valeriu Mija cytowany przez portal Newsmaker (źródło PAP) Traktat o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie w pierwotnej wersji został podpisany 19 listopada 1990 r. przez państwa należące wówczas do Sojuszu Północnoatlantyckiego i Układu Warszawskiego. Nakładał on limity ilościowe na pięć kategorii uzbrojenia ofensywnego – czołgi, bojowe wozy piechoty, artylerię od kalibru 100 mm, samoloty i śmigłowce bojowe. Przewidywał też mechanizm wzajemnej kontroli i inspekcji. Wynegocjowana w 1999 r. nowa wersja traktatu nie została ratyfikowana przez kraje NATO, bo Rosja nie zgodziła się na likwidację swoich baz w mołdawskim Naddniestrzu i w Gruzji. Zachód zobowiązywał się jednak do przestrzegania zapisów pomimo braku ratyfikacji. Zmieniło się to dopiero po wystąpieniu z niego przez Rosję. Z uwagi na wojnę na Ukrainie i kontrowersje wokół Naddniestrza, dążąca do integracji z UE Mołdawia stała się jeszcze wyraźniej celem rosyjskiej dezinformacji i propagandy, o czym świadczy też wysyp komentarzy w serwisie X związanych z rzekomym „szykowaniem się państw NATO do zniszczenia Rosji”, co miałoby się odbyć z wykorzystaniem Mołdawii i Naddniestrza. Tego typu narracje stanowią już stały punkt programu prorosyjskiej propagandy (vide: https://twitter.com/vicktop55/status/176531818132370685). Mołdawia wystąpiła o członkostwo w UE w marcu 2022 r., a w czerwcu 2022 r. uzyskała status kraju kandydującego. W grudniu 2023 r. unijni przywódcy postanowili rozpocząć z nią negocjacje akcesyjne. Prezydent Mołdawii Maia Sandu jest bardzo aktywna w kontaktach z państwami UE i NATO. Ostatnio, 7 marca prezydent Francji Emmanuel Macron i Maia Sandu podpisali w Paryżu porozumienie w sprawie obronności. Oba kraje chcą również ściślej współpracować gospodarczo. Porozumienie o współpracy w sferze obronności miało na celu wzmocnienie wysiłków na rzecz lepszego wyposażenia tej byłej republiki radzieckiej przeciwko rosyjskim próbom destabilizacji – poinformowała w przededniu podpisania dokumentu kancelaria prezydenta Francji. Mołdawia, która ma konstytucyjnie status państwa neutralnego, od 1994 r. uczestniczy w natowskim Partnerstwie dla Pokoju, a po rozpoczęciu agresji Rosji na graniczącą z nią Ukrainę, zacieśnia współpracę z Zachodem. O tym, jak ważne dla Mołdawii jest uczestnictwo w Partnerstwie dla Pokoju może świadczyć okładkowy wywiad z sekretarzem stanu w ministerstwie obrony Mołdawii Valeriem Miją udzielony magazynowi „Astea Moldovei” i dotyczący trzech dekad Mołdawii w natowskim programie. 16 marca przypada bowiem trzydziesta rocznica przystąpienia Mołdawii do Partnerstwa dla Pokoju. Jak podkreśla w wywiadzie Valeriu Mija, dzięki Partnerstwu Mołdawii udało się zreformować siły zbrojne, ustanowić demokratyczną kontrolę nad sektorem obronnym i planowaniem oraz wzmocnić armię. Co do Naddniestrza, jest to separatystyczna republika na terytorium Mołdawii, która na początku lat 90. wypowiedziała posłuszeństwo władzom w Kiszyniowie i, po krótkiej wojnie, której towarzyszyła rosyjska interwencja, wywalczyła niemal pełną niezależność. Naddniestrze ma własnego prezydenta, armię, siły bezpieczeństwa, urzędy podatkowe i walutę. Niepodległości regionu nie uznało żadne państwo, w tym Rosja, choć ta ostatnia wspiera je gospodarczo i politycznie.

Sources

https://portalobronny.se.pl/polityka-obronna/moldawia-zawiesi-swoj-udzial-w-traktacie-o-silach-konwencjonalnych-aa-JEud-zZVC-Vuv8.html https://www.army.md/img/userfiles/publicatii/om/archive/02(2024).pdf https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/enlargement/moldova/ https://www.pap.pl/aktualnosci/szef-nato-do-premiera-moldawii-wzywamy-rosje-do-wyprowadzenia-wojsk-z-waszego https://www.army.md/ https://www.money.pl/gospodarka/naddniestrze-prosi-putina-o-pomoc-to-sytuacja-niebezpieczna-7000593142008800a.html Ostatni dostęp do wszystkich linków: 12.03.2024