Expert's report

Date of the verdict: 14.08.2024 08:56

Nieprawdą jest, że wiatraki wytwarzają mniej energii niż potrzeba do ich wyprodukowania. Najnowsze badania pokazują, że z punktu widzenia energetycznego inwestycja zwraca się średnio w ciągu roku. Weryfikowany post to stary fake news, który po raz pierwszy pojawił się w mediach społecznościowych w 2015 roku. Autor wpisu opublikowanego na portalu X napisał, że „Dwumegawatowy wiatrak składa się z 260 ton stali, co wymaga 300 ton rudy żelaza i 170 ton węgla koksującego”. Dodał, że wiatrak mieści 700 galonów oleju i płynu hydraulicznego [amerykański galon to 3,785 litra - FH] i „nigdy nie wygeneruje tyle energii, ile zużyto na jego budowę”. Jak ustalił serwis fact-checkingowy Politifact, post o takiej treści pojawił się na Facebooku po raz pierwszy w 2015 roku. W 2019 roku odżył w trakcie amerykańskiej kampanii wyborczej, przywołany przez ówczesnego prezydenta Donalda Trumpa. Przytoczone liczby pochodzą z książki o zmianach klimatycznych redagowanej przez Thomasa Homer-Dixona, a dokładniej z jednego z jej rozdziałów autorstwa kanadyjskiego geologa Davida Hughesa. „Carbon Shift: How Peak Oil and the Climate Crisis Will Change Canada (and Our Lives)” wydano w 2009 roku. Cały fragment brzmiał tak: „Koncepcja energii netto musi być również stosowana do odnawialnych źródeł energii, takich jak wiatraki i fotowoltaika. Wiatrak o mocy dwóch megawatów zawiera 260 ton stali wymagającej 170 ton węgla koksującego i 300 ton rudy żelaza, wszystkie wydobywane, transportowane i produkowane przez węglowodory. Pytanie brzmi: jak długo wiatrak musi generować energię, zanim wytworzy jej więcej niż potrzeba było do jego budowy? W dobrej lokalizacji wiatrowej, dzień zwrotu energii może wynosić trzy lata lub mniej; w słabej lokalizacji zwrot energii może nigdy nie nastąpić. Oznacza to, że wiatrak może kręcić się, aż się rozpadnie i nigdy nie wygeneruje tyle energii, ile zainwestowano w jego budowę”. Już w 2018 roku Homer-Dixon skomentował podobny post na swojej stronie internetowej. Napisał wtedy, że „umieszczanie turbin wiatrowych w słabych lokalizacjach byłoby bezcelowe, a stwierdzenie, że turbina nigdy nie zwróciłaby swojej wbudowanej energii w słabej lokalizacji, jest trywialne lub bez znaczenia”. I podkreślił, że tekst jest cytowany wybiórczo, ponieważ pominięto w nim zdanie dotyczące zwrotu inwestycji w trzy lata. W 2021 roku, kiedy tej samej treści fake news znów się pojawił w mediach społecznościowych, Hughes powiedział agencji Reuters, że przytaczany fragment odnosił się do fabryki mocy, która jest „ilością energii elektrycznej faktycznie generowanej przez wiatrak w porównaniu z ilością, którą wygenerowałby, gdyby pracował na 100 proc. swojej znamionowej mocy wytwórczej”. I dodał, że nie każda lokalizacja ma odpowiednie prędkości wiatru do generowania dużej ilości energii elektrycznej. Jak podkreślił Politifact, od momentu opublikowania książki technologia turbin wiatrowych radykalnie się zmieniła. Opracowano wydajniejsze modele i zdobyto nową wiedzę, co do lokalizacji farm wiatrowych. W badaniu przeprowadzonym w 2016 r. przez duńskich naukowców przyjrzano się farmom lądowym i morskim. Z analizy wynikało, że czas zwrotu energii jest krótszy niż rok dla wszystkich technologii produkcyjnych. Podobne badanie przeprowadzono w Teksasie w USA i stwierdzono, że czas zwrotu zużycia energii waha się od 6 do 17 miesięcy, przy czym obiekty na lądzie mają krótszy czas zwrotu. Autor weryfikowanego postu twierdził, że w turbinach jest 700 galonów oleju. Już sam fakt użycia w polskojęzycznym xeecie tych jednostek objętości pokazuje, że jest to bezpośrednie tłumaczenie z angielskiego, niedostosowane do polskiego czytelnika. Według portalu Climate Feedback, w zależności od konstrukcji, w wiatrakach jest od 20 do 200 galonów oleju, czyli wielokrotnie mniej niż podaje autor wpisu. Jeroen van Dam, badacz inżynierii mechanicznej w National Renewable Energy Laboratory w Kolorado, powiedział dziennikowi USA Today, że olej ten „jest wymieniany mniej więcej co pięć lat, a następnie poddawany recyklingowi”. Energia wiatrowa, obok słonecznej, jest najczęściej wykorzystywaną „zieloną energią”. Portal Rynekelektryczny.pl przytoczył dane Polskich Sieci Elektroenergetycznych, zgodnie z którymi w czerwcu 2024 roku energia wyprodukowana przez farmy wiatrowe w Polsce stanowiła 9,13 proc. całego miksu energetycznego. Nadal dominuje węgiel (64 proc.), zarówno kamienny, jak i brunatny, ale udział odnawialnych źródeł energii stale rośnie i w sumie wynosił ponad 27 proc.

Sources

https://www.amazon.pl/Carbon-Shift-Climate-Crisis-Change/dp/0307357198 https://www.politifact.com/factchecks/2021/oct/12/viral-image/actually-wind-turbines-easily-produce-more-power-i/ https://www.politifact.com/factchecks/2019/apr/12/facebook-posts/no-professor-didnt-say-windmills-will-never-genera/ https://www.reuters.com/article/fact-check/meme-claiming-that-wind-turbines-are-inefficient-misquotes-expert-idUSL1N2R31IG/ https://fullfact.org/online/wind-turbines-energy/ https://eu.usatoday.com/story/news/factcheck/2022/06/07/fact-check-wind-turbines-quickly-recoup-energy-used-make-them/9542766002/ https://climatefeedback.org/claimreview/wind-turbines-become-profitable-in-one-to-six-months-most-u-s-wind-turbines-are-made-in-the-u-s-denmark-and-spain/ https://www.rynekelektryczny.pl/produkcja-energii-elektrycznej-w-polsce/