Expert's report

Date of the verdict: 26.03.2025 10:21

Były prezydent USA, Barack Obama nie został przyłapany na wykorzystywaniu USAID do prania pieniędzy na Kajmanach. Autor weryfikowanego postu rozpowszechnia nieprawdę. Źródłem tego fake newsa, który został szeroko rozpowszechniony w mediach społecznościowych, przede wszystkim na portalu X, był podcast Joe Rogana „The Joe Rogan Experience” z 12 lutego 2025 roku z Mikem Benzem, byłym urzędnikiem Departamentu Stanu za pierwszej kadencji Donalda Trumpa, a obecnie dyrektorem Foundation for Freedom Online. Autor weryfikowanego postu napisał, że Barack Obama został przyłapany na praniu brudnych pieniędzy na Kajmanach pod przykrywką pomocy zagranicznej. I dodał „Młot sprawiedliwości nadchodzi”. To nieprawda, a Benz, chociaż mówił o stworzeniu firm zarejestrowanych na Kajmanach, nie obciążył odpowiedzialnością byłego prezydenta. Podczas podcastu opowiadał o ZunZuneo, czyli stworzonymi przez USAID mediami społecznościowymi dla Kubańczyków. Cytował duże fragmenty z Wikipedii oraz brytyjskiego dziennika The Guardian dotyczące ZunZuneo. Fragment podcastu rozpowszechniany w mediach społecznościowych zaczyna się w 1’20” ponad dwugodzinnej rozmowy. Benz wspomniał administrację Obamy i stwierdził, że także Biały Dom został oszukany przez twórców ZunZuneo. „To był skandal w erze USAID Obamy. Nawiasem mówiąc, w tym czasie prowadziliśmy szereg operacji USAID na Kubie. Muszę powiedzieć, że nie jestem fanem kubańskiego rządu, nawet nie rozważam, czy jest to dobra czy zła rzecz, jeśli chodzi o zmianę reżimu lub wyzwolenie ludzi od autokratycznego rządu. Po prostu pokazuję Amerykanom na co idą ich podatki i jak to wszystko jest zorganizowane, by systematycznie oszukiwać ich, Kongres i Biały Dom” – powiedział Benz. W kwietniu 2014 roku agencja Associated Press ujawniła, że USAID stworzyła klona Twittera (obecnie X) o nazwie ZunZeneo, aby ominąć kubańską blokadę amerykańskich mediów społecznościowych. W kubańskim slangu ZunZeneo to „wezwanie kolibra” – widać więc nawiązanie do Twittera (twitter po angielsku to ptasi świergot). Wg AP projekt trwał ponad dwa lata. Udało się zyskać około 40 tys. użytkowników. Administracja miała nadzieję, że skupiając ich wokół początkowo niewinnych tematów, uda się później namówić na sprzeciw wobec reżimu. Kubańczycy nie wiedzieli, że portal stworzyli Amerykanie, którzy gromadzą dane osobowe, by w przyszłości wykorzystać je do celów politycznych. Portal uruchomiono w 2009 roku, kiedy faktyczna władza na Kubie była już w rękach Raula Castro ze względu na pogarszające się zdrowie jego brata Fidela. W związku ze złą sytuacją gospodarczą Raul Castro zachęcał Kubańczyków do korzystania z telefonów komórkowych. Jak napisał w 2014 roku brytyjski dziennik The Guardian „setki tysięcy ludzi po raz pierwszy zaczęły używać telefonów komórkowych, chociaż tylko nieliczne smartfony miały dostęp do internetu” Dlatego ZunZeneo przede wszystkim używał SMSy. Zgodnie z doniesieniami AP projekt kosztował 1,6 mln USD. Oficjalnie miały to być środki przeznaczone na nieokreślony szczegółowo projekt w Pakistanie. Zamiast tego USAID i kontrahenci agencji „założyli firmy-przykrywki w Hiszpanii i na Kajmanach, aby zamaskować ślady” – napisała AP w 2014 roku. Po opublikowaniu śledztwa AP ówczesny rzecznik Białego Domu Jay Carney powiedział, że Biały Dom nie znał tego projektu. Dyrektor USAID twierdził, że nie był tajny, ale przyznał, że część działań prowadzono dyskretnie. Grok, czyli bot sztucznej inteligencji należący do portalu X, komentując inny post tej samej treści co weryfikowany stwierdził, że nie ma żadnych dowodów potwierdzających „pranie pieniędzy na Kajmanach przez Obamę”. I dodał, że „Obama w przeszłości walczył z uchylaniem się od płacenia podatków atakując miejsca takie jak Kajmany”. Prezydent USA Donald Trump od lat krytykował USAID i jednym z pierwszych podpisanych przez niego rozporządzeń wykonawczych było wstrzymanie prawie wszystkich międzynarodowych wydatków tej agencji. Elon Musk jako szef Departamentu Efektywności Rządu (DOGE), powiedział 3 lutego 2025 roku, że USAID powinno zostać zamknięte, rozpoczynając w ten sposób proces likwidacji agencji. Ale 18 marca 2025 roku sąd federalny uznał, że zamkniecie agencji jest „prawdopodobnie naruszeniem konstytucji” i nakazał administracji zaprzestanie oraz odwrócenie działań podjętych w ramach likwidacji. Zamknięcie USAID stało się powodem licznych fake newsów dotyczących wydatkowania środków przez agencję. Niektóre z nich opisywał serwis #FakeHunter, część była rozpowszechniana nie tylko przez internautów, ale także przez amerykańskich polityków.

Sources

https://x.com/grok/status/1903873349509587377 https://apnews.com/article/technology-cuba-united-states-government-904a9a6a1bcd46cebfc14bea2ee30fdf https://www.theguardian.com/world/2014/apr/03/us-cuban-twitter-zunzuneo-stir-unrest https://x.com/DerrickEvans4WV/status/1904330389860270376 https://www.youtube.com/watch?v=rrJhQpvlkLA&ab_channel=PowerfulJRE