Expert's report

Date of the verdict: 12.01.2024 17:20

Film, w którym mężczyzna w ukraińskim mundurze zatrzymuje w centrum Warszawy młodego Ukraińca i wzywa go do powrotu do kraju, jest fałszywką. Ukraińskie Centrum Przeciwdziałania Dezinformacji poinformowało, że nagranie zostało zainscenizowane przez rosyjską propagandę. Według tego źródła, doniesienia o wyłapywaniu w Polsce uchodźców uchylających się od poboru są nieprawdziwe. „Kolejny Ukrainiec którego dopadła służba poborowa” – twierdzi autor xeeta opublikowanego 9 stycznia i zastanawia się „na jakiej podstawie, działa ten urzędnik wojskowy z obcego państwa”. Do wpisu został dołączony filmik, którego akcja rozgrywa się na Placu Teatralnym w Warszawie: mężczyzna w wojskowym mundurze wręcza wezwanie młodemu Ukraińcowi, który jest odwrócony plecami do kamery, zalecając mu powrót do ojczyzny. Rozmowa odbywa się w języku ukraińskim, a w jej trakcie kamera najeżdża na gmach Opery Narodowej, pod którym stoją obaj mężczyźni, aby nie było wątpliwości, że uchylający się od poboru obywatel Ukrainy został namierzony przez służby swojego kraju w Polsce. Nagranie nie stanowi wiarygodnego dowodu na potwierdzenie zawartej we wpisie tezy, ponieważ zostało zidentyfikowane jako fałszywka przez ukraińskie Centrum Przeciwdziałania Dezinformacji działające przy Radzie Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy. Owa instytucja 11 stycznia opublikowała weryfikowany film wraz z wyjaśnieniami na swoim oficjalnym koncie w serwisie Telegram. W oświadczeniu czytamy: „Wrogie (czyli powiązane z prokremlowską propagandą – red.) w serwisie Telegram rozpowszechniają informację, że pracownicy terytorialnych ośrodków werbowania i pomocy społecznej rozpoczęli rozdawanie wezwań Ukraińcom w Warszawie. Na dowód propagandyści rozpowszechniają film, na którym mężczyzna w wojskowym mundurze rzekomo „wzywa” Ukraińca. Po zweryfikowaniu informacji w Ambasadzie Ukrainy w Polsce, Centrum informuje, że niniejszy film jest inscenizowany, w związku z tym informacja o rozmieszczeniu wezwań w Warszawie jest nieprawdziwa”. Ponadto Centrum Przeciwdziałania Dezinformacji podkreśliło, że Ministerstwo Obrony Ukrainy nie ma w planach przeprowadzania mobilizacji do wojska poza granicami kraju. Co prawda minister obrony narodowej Rustem Umerow wezwał Ukraińców przebywających za granicą do powrotu do kraju i wstąpienia do armii, ale skończyło się tylko na apelach, które nie mają żadnej mocy prawnej. Jak podkreślał 21 grudnia w ukraińskich mediach rzecznik prasowy resortu obrony Hilarion Pawluk, minister nie miał na myśli nacisków prawnych. W komentarzu dla agencji informacyjnej Interfax-Ukraine Pawluk dodał, że minister obrony wezwał wszystkich Ukraińców, w tym także tych przebywających za granicą, do wstąpienia do sił zbrojnych Ukrainy, jednak kwestia mechanizmu karania lub nacisków prawnych na mężczyzn poza granicami kraju nie jest obecnie przedmiotem dyskusji. Na Ukrainie wszyscy mężczyźni w wieku od 18 do 60 lat mają zakaz podróżowania za granicę, jeśli zostaną uznani zdolnych do odbywania służby wojskowej. W praktyce jednak poza granicami Ukrainy przebywają setki tysięcy Ukraińców, unikających poboru do wojska (niektórzy legalnie, np. mając pracę podjętą jeszcze przed rosyjską inwazją, inni nielegalnie, w efekcie korupcji lub posługiwania się sfałszowanymi dokumentami). Jednak aby tym drugim udowodnić fakt popełnienia przestępstwa, każdą ze spraw trzeba byłoby rozpatrywać indywidualnie. Ukraińska prokuratura musiałaby wystąpić do organów innych państw z wnioskami o ekstradycję swoich obywateli, a przeprowadzenie tej procedury trwa bardzo długo. Rosyjska propaganda w ubiegłym roku rozpowszechniała nieprawdziwe doniesienia o tym, że Polska rozpoczęła ekstradycję na Ukrainę mężczyzn w wieku poborowym, którzy nielegalnie opuścili kraj po 24 lutego 2022 roku. Informacje te zostały zweryfikowane przez nasz serwis jako fake news. Polska na mocy porozumienia z Ukrainą wydała jej tylko tych obywateli, którzy trudnili się przemytem nielegalnych imigrantów do Europy. Kijów wydał wobec każdego z nich międzynarodowy list gończy.

Sources

https://t.me/CenterCounteringDisinformation/8658 https://www.bbc.com/ukrainian/articles/cv20dx84j6eo https://fakehunter.pap.pl/raport/26c05c6e-dbab-4b4f-9d89-993dd0e5a1db