Expert's report

Date of the verdict: 18.07.2020 06:29

W świetle dostępnych faktów, nie da się udowodnić tezy, że „gdyby pozwolono na rozprzestrzenianie się wirusa, a jedynie odizolowano by grupy ryzyka, dbając o ich bezpieczeństwo, to w ciągu czterech tygodni byłoby po wszystkim”. W Szwecji, gdzie zastosowano podobną strategię walki z koronawirusem SARS-CoV-2, epidemia wciąż trwa, a współczynnik śmierci z powodu COVID-19 w przeliczeniu na milion mieszkańców należy do najwyższych na świecie. Zgłoszona do weryfikacji teza pada w tekście opublikowanym na portalu PCh24 pod tytułem „Koronawirus był do pokonania w miesiąc. Wirusolog przerażony +zarządzaniem kryzysowym+ państwa”. Autor, podpisany inicjałami MA, streszcza w nim rozmowę przeprowadzoną w kwietniu b.r. przez Kena Jebsena z kanału youtubowego KenFm z pochodzącym z Tajlandii a zamieszkałym w Niemczech emerytowanym lekarzem specjalistą w dziedzinie mikrobiologii i epidemiologii zakażeń, profesorem dr n. med. Sucharitem Bhakdim. Powodem zaproszenia Bhakdiego do programu był opublikowany przez niego nieco wcześniej list otwarty do kanclerz Niemiec Angeli Merkel w związku z ogłoszeniem pandemii, zadający szereg pytań o motywacje i sens działań podjętych w walce z koronawirusem. Cały wywiad KenFm trwa ponad godzinę i pada w nim wiele kontrowersyjnych stwierdzeń, jak choćby przytaczane przez Pch24: „Ograniczenia są naiwne, nie mają żadnego sensu” czy „Ministerstwo Zdrowia może zrobić wszystko. A na podstawie jakiej wiedzy i jakich informacji działają? Tego nikt nie wie”, a także zgłoszone do sprawdzenia „gdyby pozwolono na rozprzestrzenianie się wirusa, a jedynie odizolowanoby grupy ryzyka, dbając o ich bezpieczeństwo, to w ciągu czterech tygodni byłoby po wszystkim”. W związku z tym, że kanał KenFm od lat uznawany jest w Niemczech za źródło nie zawsze rzetelnych informacji, a jego twórca, właściciel i jedyna gwiazda – Ken Jebsen przez większość przedstawicieli branży medialnej oceniany jest bardzo krytycznie, wywiad z prof. Bhakdim stał się już obiektem co najmniej kilku fact-checków przeprowadzonych w Niemczech (m.in. DPA, Correktiv), które wytknęły liczne nieścisłości i przekłamania w głoszonych przez niego poglądach na epidemię COVID-19 (patrz źródła), przynajmniej po części wynikające zapewne z faktu, że przed emeryturą naukowiec specjalizował się w malarii i dendze, czyli chorobach rozprzestrzeniających się w zasadniczo inny sposób niż COVID-19 (bo przenoszonych przez komary) i zasadniczo różniących się od niej – i to nie tylko tym, że np. malaria w ogóle nie jest chorobą wirusową, gdyż wywołuje ją pierwotniak. Upraszczając nieco to trochę tak, jakby specjalista od historii starożytnego Egiptu wypowiadał autorytatywne tezy na temat np. przebiegu wojny w Korei, bo przecież jest historykiem, podobnie jak specjaliści od historii XX-wiecznych konfliktów militarnych na Dalekim Wschodzie. Na szczegółowe omawianie wszystkich przekłamań zawartych w streszczonym na stronie PCh24 wywiadzie z profesorem Bhakdim na kanale KenFm nie ma tu miejsca, skupmy się zatem wyłącznie na zgłoszonej do weryfikacji tezie, że „koronawirusa można było pokonać w miesiąc”, a prowadzącą do tego celu drogą było „pozwolenie na rozprzestrzenianie się wirusa i odizolowanie grupy ryzyka”. Najprostszą odpowiedzią byłoby stwierdzenie, że niezależnie od przyjętej strategii walki z COVID-19 jeszcze właściwie w żadnym kraju „nie jest po wszystkim”, chociaż rzeczywiście obecnie w wielu państwach dynamika rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV-2 bardzo zmalała. Tyle że nastąpiło to mniej więcej po pół roku od początku pandemii, a nie po miesiącu. Szukając bardziej precyzyjnych argumentów pozwalających zweryfikować stawianą przez profesora Bhakdiego tezę, warto przyjrzeć się rozwojowi epidemii COVID-19 w dwóch krajach, które przyjęły diametralnie odmienne strategie walki z epidemią – a więc w Chinach oraz Szwecji. Chiny niemal od chwili wykrycia pierwszych przypadków choroby zdecydowały się na krytykowany przez Bhakdiego lockdown – i to znacznie bardziej rygorystyczny niż niemiecki. Z kolei Szwecja – licząc na szybkie nabycie przez populację kraju tzw. odporności stadnej – zastosowała znacznie bardziej liberalną strategię, bardzo zbliżoną do postulowanej przez profesora Bhakdiego. Efekt? Ponad 83 tysiące zachorowań i 4634 ofiary śmiertelne COVID-19 w Chinach oraz ponad 77 tys. chorych i 5619 ofiar w Szwecji. Daje to obu krajom odpowiednio 26. (Chiny) i 27. (Szwecja) miejsce na świecie pod względem liczby zdiagnozowanych przypadków zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2. Tyle tylko, że Chiny liczą 1,44 mld mieszkańców zaś Szwecja 10,1 mln – czyli 14 500 razy mniej. Żeby jeszcze lepiej uzmysłowić sobie tę różnicę, warto porównać liczbę zachorowań oraz liczbę ofiar śmiertelnych epidemii w przeliczeniu na milion mieszkańców. W Szwecji jest to 7650 zakażeń i 556 zmarłych na COVID-19 na każdy milion mieszkańców, zaś w Chinach 58 zakażeń i 3 osoby zmarłe na milion mieszkańców. Warto również zauważyć, że już w połowie kwietnia wielu szwedzkich naukowców apelowało do rządu o zmianę błędnej ich zdaniem strategii walki z epidemią COVID-19 (po miesiącu ponowili ten apel), zaś na początku czerwca twórca szwedzkiej liberalnej strategii główny epidemiolog kraju Anders Tegnell przyznał w wywiadzie dla Szwedzkiego Radia, że Szwecja od początku powinna podjąć więcej działań, aby zwalczyć epidemię koronawirusa. Ostatecznie pod koniec czerwca socjaldemokratyczny premier Szwecji Stefan Loefven ogłosił powołanie komisji ds. zbadania szwedzkiej strategii walki z koronawirusem. Jak podkreślił premier Loefven, „komisja porówna szwedzkie działania do tych w innych krajach oraz przedstawi kompleksową ocenę szwedzkiej strategii ograniczenia rozprzestrzeniania się infekcji”. Oznacza to, że oprócz działań rządu, ministra ds. socjalnych czy Urzędu Zdrowia Publicznego wzięte zostaną pod uwagę środki podjęte przez regiony oraz gminy, w których rządzi także opozycja. Raport z prac komisji ma zostać przedstawiony opinii publicznej do 22 lutego 2022 roku, czyli przed mającymi się odbyć jesienią 2022 roku wyborami parlamentarnymi, a część wniosków dotycząca zakażeń wśród osób starszych - do 30 listopada tego roku. Przewodniczącym komisji będzie prawnik Mats Melin, były przewodniczący najwyższego sądu administracyjnego. Obecnie jest on członkiem Komisji Weneckiej, organu doradczego Rady Europy. Oprócz Mellina, szwedzką strategię oceni sześciu-ośmiu ekspertów z takich dziedzin jak medycyna, etyka czy ekonomia. „Koronakomisja” powstała na skutek presji ze strony centroprawicowej oraz prawicowej opozycji w parlamencie, która domaga się oceny nieskutecznej - jej zdaniem - strategii. Oprócz komisji ds. zbadania szwedzkiej strategii walki z koronawirusem, oddzielna ocena działań rządu zostanie przedstawiona za sprawą opozycji przez parlamentarną Komisję Konstytucyjną (KU). Ma ona kompetencje, aby przesłuchać premiera i ministrów. Z kolei z analizy podlegającego szwedzkiemu rządowi Instytutu Szwedzkiego wynika, że pozytywny obraz Szwecji na świecie pogarsza się. Kraj ten przestaje być kojarzony z nowoczesnymi technologiami, ekologią i bezpieczeństwem socjalnym, a z powodu liczby zgonów (ponad 4,6 tysiąca), która przekracza bilansy pozostałych krajów regionu, staje się przykładem, jak nie należy walczyć z epidemią. „Szwedzka strategia jest często przedmiotem dyskusji (za granicą). Wcześniej debata była podzielona, część jej uczestników uważała, że Szwecja relatywnie dobrze radzi sobie z koronawirusem mimo łagodniejszych restrykcji, a inni, że gorzej. Od 27 maja do 2 czerwca, podobnie jak w poprzednim tygodniu, widzimy tendencję na Twitterze, że odsetek opinii, że Szwecja radzi sobie gorzej, jest większy, a wniosek jest taki, że ta strategia zawiodła” - stwierdzają autorzy raportu Instytutu Szwedzkiego. Wygląda więc na to, że sami Szwedzi są znacznie mniej entuzjastyczni wobec swojej strategii walki z COVID-19 niż profesor Sucharit Bhakdi (który w międzyczasie zdążył wydać książkę na temat pandemii pod wiele mówiącym sensacyjnym tytułem „Korona. Fałszywy alarm”) i bezkrytycznie przytaczający jego wątpliwe tezy portal PCh24.

Sources

Dostęp 18.07.2020 r. godz. 19.15 https://kenfm.de/kenfm-am-set-gespraech-mit-prof-dr-sucharit-bhakdi-zu-covid-19/ https://www.sueddeutsche.de/medien/corona-falschmeldungen-youtube-facebook-1.4873470 https://correctiv.org/faktencheck/2020/06/19/impfung-gegen-covid-19-sinnlos-sucharit-bhakdi-stellt-unbelegte-behauptungen-auf https://www.swr3.de/aktuell/multimedia/bhakdi-video-faktencheck-massnahmen-corona-100.html https://www.presseportal.de/pm/133833/4555917 https://www.politykazdrowotna.com/60496,covid-szwecja-przyznaje-sie-do-bledu https://polskieradio24.pl/5/1223/Artykul/2542446,Szwedzka-strategia-walki-z-koronawirusem-Kontrowersyjne-dzialania-oceni-specjalna-komisja https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/1959278,1,jak-tak-naprawde-wyglada-szwedzki-model-walki-z-wirusem.read https://www.rmf24.pl/raporty/raport-koronawirus-z-chin/najnowsze-fakty/news-szwecja-naukowcy-apeluja-o-zmiane-liberalnej-strategii-walki,nId,4439465?parametr=embed_linki https://www.medonet.pl/koronawirus/koronawirus-w-europie,koronawirus-w-szwecji--naukowcy-znow-apeluja-o-zmiane-strategii,artykul,57271077.html https://www.rmf24.pl/raporty/raport-koronawirus-z-chin/europa/news-glowny-epidemiolog-szwecji-zaluje-swojej-strategii-zbyt-wiel,nId,4533506?parametr=embed_linki https://web.archive.org/web/20120313093603/http://www.mikrobiologie.medizin.uni-mainz.de/1067.php https://de.wikipedia.org/wiki/Sucharit_Bhakdi#Rezeption https://de.wikipedia.org/wiki/KenFM https://de.wikipedia.org/wiki/Ken_Jebsen https://www.goldegg-verlag.com/titel/corona-fehlalarm/ https://sverigesradio.se/artikel/7487415 https://sverigesradio.se/sida/artikel.aspx?programid=2054&artikel=7501963 http://standardethicsrating.eu/component/finances/?project_id=2&option=com_finances&view=items&filter_order=it.date_item&filter_order_Dir=DESC&Itemid=116 https://www.worldometers.info/coronavirus/country/china/ https://www.worldometers.info/coronavirus/country/sweden/ https://www.worldometers.info/coronavirus/country/germany/