Raport eksperta

Data werdyktu: 15.07.2024 10:41

Wbrew sugestii zawartej w tekście z rosyjskiego portalu eadaily.com, to nieprawda, że polskie media milczały na temat odsłonięcia pomnika upamiętniającego polskie ofiary rzezi wołyńskiej. Odsłonięcie pomnika w Domostawie budzi w Polsce ogromne emocje i było szeroko komentowane w polskich mediach. Rzeźba Rzeź Wołyńska w Domostawie k. Niska (Podkarpackie) została odsłonięta 14 lipca 2024 r. Na uroczystą mszę świętą i ceremonię odsłonięcia pomnika upamiętniającego Polaków pomordowanych przez ukraińskich nacjonalistów na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej przybyły tysiące osób z całej Polski. Uroczystości i sam pomnik komentowało wiele polskich mediów, m.in. portal TVP3 Rzeszów, dziennik Fakt, Radio Maryja, Gazeta Wyborcza i choć w zależności od afiliacji poszczególnych mediów, relacje te mocno się różniły, to niemal wszystkie zwracały uwagę, że do Domostawy przybyło "morze ludzi". Jedne nazwały pomnik "wymownym symbolem", inne "kontrowersyjnym" i "drastycznym". O planie odsłonięcia monumentu na dwa dni przed uroczystościami informowała także w depeszy Polska Agencja Prasowa. Informacje pochodzące z portalu eadaily.com o próbie przemilczenia w Polsce tej uroczystości to przejaw rosyjskiej dezinformacji, która wykorzystuje tę zbrodnię do dzielenia zarówno samych Polaków jak i Polaków z Ukraińcami. Oto przykłady doniesień na temat odsłonięcia pomnika: PAP: „Odlana w brązie rzeźba przedstawia orła, którego korpus jest umieszczony w płomieniach, a na skrzydłach umieszczono nazwy miejscowości, których mieszkańcy zostali wymordowani przez UPA. W środku monumentu znajduje się wycięty krzyż, a w nim trójzębne widły, na które nabite jest ciało dziecka. U podstawy pomnika z jednej strony znajduje się rodzina z dziećmi w płomieniach, a z drugiej - także w płomieniach głowy dzieci nabite na sztachety płotu. Pomnik wraz z cokołem mierzy 20 merów wysokości. Ze względu na drastyczną wymowę, pomnik budzi skrajne emocje. Przez dłuższy czas nie mógł znaleźć swojego miejsca, wiele miejscowości nie chciało go postawić na swoim terenie: Rzeszów, Toruń, Jelenia Góra, Stalowa Wola. W efekcie monument stanął przy trasie Via Carpatia w okolicy Domostawy (pow. niżański, gm. Jarocin). Pomnika broni wójt gminy Jarocin Tomasz Podpora. W rozmowie z PAP zauważył, że tak artysta wyraził swoją wizję upamiętnienia ofiar na Wołyniu „i trzeba to uszanować”. Odnosząc się do często pojawiającego się zarzutu, że pomnik jest zbyt drastyczny, zwrócił uwagę, że równie drastyczne sceny widzimy na przykład w kinie i nikt się nie oburza". Portal TVP3 Rzeszów: „W Domostawie w powiecie niżańskim odsłonięto pomnik upamiętniający Polaków pomordowanych przez ukraińskich nacjonalistów na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej. Rzeźba "Rzeź Wołyńska", autorstwa Andrzeja Pityńskiego, budzi kontrowersje z uwagi na drastyczny przekaz. Jednak zdaniem wójta gminy Jarocin i Społecznego Komitetu Budowy Pomnika, to jego siła. Członkowie Społecznego Komitetu w Domostawie przekonują, że pomnik jest dosłowny i drastyczny, bo takie były wydarzenia na Wołyniu w 1943 r. Uroczystości rozpoczęła msza polowa. Po odsłonięciu i poświęceniu rzeźby odczytano apel pamięci. W uroczystościach wzięło udział kilkanaście tysięcy osób. Portal Fakt.pl: Poranna burza nikogo nie wystraszyła. Morze ludzi z biało-czerwonymi flagami przyjechało, aby wziąć udział w odsłonięciu Pomnika Rzezi Wołyńskiej w niewielkiej wsi Domostawa na Podkarpaciu. Rzeźba jest wstrząsająca. Kilka miast z tego powodu odmówiło jej przyjęcia. — Pokazuje prawdę, zapada w pamięć, taki powinien być pomnik — mówią zgodnie uczestnicy wydarzenia. Uroczystość odbyła się w niedzielne przedpołudnie, 14 lipca. Pomnik stanął w pobliżu S19. Góruje nad całą okolicą i doskonale jest widoczny z trasy Rzeszów-Lublin. Twórcą dzieła jest wybitny rzeźbiarz, pochodzący z Podkarpacia i mieszkający przez lata w USA Andrzej Pityński. Jego projekt powstał już 7 lat temu, ale wiele miast odmówiło przyjęcia pomnika z powodu drastycznych scen. Patrząc na 14-metrową rzeźbę, przechodzą ciarki. Przedstawia orła, którego korpus został umieszczony w płomieniach. To, co najbardziej budzi emocje, to dziecko nadziane na widły, które tkwi w obrysie krzyża i drży na wietrze. U podstawy znajdują się również głowy małych dzieci nabite na sztachety. RadioMaryja,pl: „Ludobójstwo na Wołyniu to smutny wycinek z historii, jaka dotknęła Polaków z rąk Ukraińców. W trakcie Rzezi Wołyńskiej mordowane były całe rodziny, które według Ukraińców zasługiwały na śmierć. Wymownym symbolem o ich pamięci ma być pomnik „Rzeź Wołyńska”, który został odsłonięty w Domostawie znajdującej się w województwie podkarpackim. – Niech z tego miejsca idzie w świat nasze wołanie: Nigdy więcej ludobójstwa, nigdy więcej nienawiści, nigdy więcej wojny – wskazano w apelu poległych odczytanym w trakcie uroczystości. Być tu – jak wskazał Włodzimierz Wowa Brdecki, który został ocalony jako dziecko z ludobójstwa na Wołyniu – to obowiązek narodowy. – Pomnik, który dziś odsłaniamy, jest niezwykły. Te tłumy ludzi, cała Polska zameldowała się tutaj. To chyba obowiązek narodowy – powiedział Włodzimierz Wowa Brdecki. Pani Stanisława Tomczyk podkreśliła z kolei, iż to wydarzenie przejdzie do historii. – Cieszę się, że wreszcie tu, na Podkarpaciu, znalazł godne miejsce – zaakcentowała Stanisława Tomczyk. Pomnik został wykonany przez mistrza Andrzeja Pityńskiego. Pojawiają się głosy, że przedstawia zbyt drastycznie sceny historii, ale czy nie takie były działania Ukraińców wobec Polaków, a więc okrutne i przerażające – zauważył Krzysztof Milanowski reprezentujący federację Polaków w Australii. – W ogóle nie mają racji bytu, przecież prawda była o wiele gorsza. Autor przedstawił tylko fragment tego, co tam się wydarzyło – podsumował Krzysztof Malinowski. Do tej pory nie ma porozumienia między polskimi i ukraińskimi władzami w kwestii ekshumacji ofiar. Bestialsko zamordowani Polacy nadal nie zostali zidentyfikowani i godnie pochowani”. tokfm.pl: (…) O kontrowersyjnym pomniku w przeszłości było już głośno. Jak pisze rzeszowska "Gazeta Wyborcza", stworzonego w 2018 roku dzieła Andrzeja Pityńskiego nie chciały postawić u siebie Rzeszów, Toruń, Kielce, Jelenia Góra i Stalowa Wola. Pomnik ma 14 metrów wysokości, waży ponad 10 ton. Przedstawia orła z nazwami miejscowości, w których zginęły ofiary rzezi, ale to wpisane weń dziecko nabite na trójzębne widły wzbudza największe kontrowersje. W innej części monumentu znalazły się też dziecięce główki nabite na sztachety. (…) Czy pomnik jest godną formą upamiętnienia ofiar ludobójstwa? Spytaliśmy dr. Mariusza Zajączkowskiego z Zakładu Badań nad Historią i Pamięcią Europy Wschodniej Instytutu Studiów Politycznych PAN. - Siłą rzeczy taka forma upamiętnienia ofiar zbrodni wołyńskiej będzie budziła kontrowersje. Jako badacz relacji polsko-ukraińskich w XX wieku, w tym konfliktu narodowościowego z lat czterdziestych, mający doświadczenie w zakresie edukacji i popularyzacji historii, jestem przekonany, że bardziej do wyobraźni i wrażliwości odbiorcy przemawia uniwersalny przekaz o charakterze symbolicznym niż demonstracyjne epatowanie śmiercią - podkreśla. To drugie, zdaniem naszego rozmówcy, nie skłania do pogłębionej refleksji i zrozumienia, co tak naprawdę wydarzyło się między Polakami a Ukraińcami na Wołyniu, w Galicji Wschodniej i na południowo-wschodniej Lubelszczyźnie w latach 1943-45, a jedynie wzbudza negatywne emocje”.

Żródła

Ostatni dostęp do źródeł: 15.04.2024 https://rzeszow.tvp.pl/79298047/pamiec-o-ofiarach-ludobojstwa-na-kresach-w-domostawie-odslonieto-pomnik-rzez-wolynska https://www.pap.pl/aktualnosci/w-najblizsza-niedziele-odsloniecie-pomnika-rzez-wolynska https://www.fakt.pl/wydarzenia/polska/rzeszow/tysiace-osob-przyszlo-zobaczyc-te-chwile-upamietnia-tragiczna-historie/xfzvlfg https://www.tokfm.pl/Tokfm/7,189660,31131041,awantura-o-pomnik-z-dzieckiem-nabitym-na-widly-bedzie-jedynie.html https://www.radiomaryja.pl/informacje/w-domostawie-odbyla-sie-uroczystosc-odsloniecia-pomnika-rzez-wolynska/