Raport eksperta

Data werdyktu: 23.04.2024 12:31

Zdjęcie użyte do zilustrowania wpisu poświęconego zbrodni stalinowskiej popełnionej na Tatarach Krymskich w rzeczywistości dokumentuje zupełnie inną deportację. Obraz jest odwrócony o 180 stopni, ale na oryginalnej fotografii uwieczniono transport Żydów do obozu zagłady w Chełmnie, a nie wysiedlenie Tatarów z Krymu. Autor zgłoszonego do sprawdzenia xeeta nawiązał do jednej ze zbrodni stalinowskich, jaką była deportacja Tatarów krymskich przez władze sowieckie w 1944 r. W odległe regiony Związku Sowieckiego zostało wówczas wysiedlonych ponad 200 tys. Tatarów z Krymu, rzekomo za podjęcie przez nich masowej współpracy z Niemcami podczas II wojny światowej. Autor xeeta zilustrował swój wpis zdjęciem przedstawiającym ludzi wsiadających z tobołkami do pociągów deportacyjnych, sugerując, że fotografia przedstawia wysiedlenie Tatarów Krymskich. To nieprawda. Zdjęcie odszukaliśmy w zasobach internetowych United States Holocaust Memorial Museum, a z jego opisu wynika, że przedstawia deportację Żydów z łódzkiego getta do obozu zagłady w Chełmnie. Obraz względem oryginału jest odwrócony o 180 stopni. Wersja z lustrzanym odbiciem tego obrazu pojawia się dość licznie w ukraińskich publikacjach dotyczących deportacji Tatarów Krymskich. Autor wpisu mógł być zatem przekonany o autentyczności tego zdjęcia, a celem jego wpisu nie musiało być wprowadzenie w błąd innych internautów. Nie zmienia to faktu, że zdjęcie nie zostało wykonane na Krymie, lecz w Polsce i choć nie jest datowane, wiadomo, że zrobiono je między 1942 a 1944 rokiem na stacji kolejowej Łódź Radogoszcz. W tym przedziale czasowym wywożono stąd ludność żydowską z łódzkiego getta do obozów zagłady w Chełmnie i Auschwitz-Birkenau. Getto w Łodzi ostatecznie zostało zlikwidowane w sierpniu 1944 r., ale wcześniej deportowano z niego ok. 67 tys. Żydów. Natomiast wspomniane we wpisie wysiedlenie Tatarów Krymskich przeprowadzono w maju 1944 r. Władze stalinowskie oskarżyły ich o zdradę ojczyzny i kolaborację z władzami hitlerowskimi. Deportacja rozpoczęła się 18 maja i trwała trzy dni. W tym czasie przeprowadzono masowe zatrzymanie całej ludności krymskotatarskiej półwyspu. Załadowano do bydlęcych wagonów ponad 180 tys. osób. Akcję cechowała niezwykła brutalność. Wywiezieniu towarzyszyła konfiskata całego mienia nieruchomego i większości ruchomego. Największa liczbę osób, około 150 tysięcy, wywieziono do Azji Centralnej (przede wszystkim do Uzbekistanu), resztę w rejon Uralu i okolic Kostromy i Gorkiego. Ze względu na fatalne warunki w czasie transportu, jak i w miejscu osiedlenia w miejscach zesłania do końca 1949 r. zmarło około 44 tys. Tatarów Krymskich. Operacji deportacyjnej towarzyszyły zbrodnie na ludności. W rejonie Arabatu mieszkańcy kilku wsi krymskotatarskich zostali z nieznanych przyczyn pominięci podczas deportacji, a gdy zauważono to niedopatrzenie, już po zawiadomieniu władz na Kremlu o pomyślnym zakończeniu akcji, ludność załadowano na łodzie i wywieziono na Morze Azowskie, gdzie wszystkich zatopiono. Po przeprowadzeniu akcji deportacyjnej podjęto działania mające na celu zatarcie wszelkich śladów kultury Tatarów na Krymie. Niszczono ich domy, cmentarze, palono książki wydrukowane w języku krymskotatarskim, wycięto nawet wszystkie cyprysy będące charakterystycznym elementem krajobrazu. Tatarów obowiązywał także zakaz osiedlania się na Krymie. Półwysep zasiedlili ludzie z różnych części ZSRS, a jego część południowa została zamieniona w sowiecki kurort. W 1967 r. władze ZSRR uznały, że oskarżenie całego narodu o współpracę z Niemcami było niesprawiedliwe i zostało cofnięte postanowieniem Rady Najwyższej. Tatarom Krymskim przyznano wówczas prawo osiedlania się na terenie całego Związku Radzieckiego, jednak w praktyce ich powrót na Krym był możliwy dopiero po upadku ZSRR.

Żródła

https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/lodz https://ukurier.gov.ua/uk/news/deportaciyu-krimskih-tatar-svit-maye-viznati-genoc/ https://wielkahistoria.pl/deportacje-tatarow-krymskich-stalin-kazal-wywiezc-caly-narod-i-zrusyfikowac-polwysep/