Raport eksperta

Data werdyktu: 17.05.2022 09:43

Dezinformacją jest zarówno twierdzenie, że Polska pozostaje osamotniona w ekonomicznych zmaganiach z Rosją, to że wszystkie pozostałe kraje płacą Rosji w rublach za surowce, jak również teza, że chcą to robić, gdyż chodzi raczej o to, że nie widzą innego wyjścia. Wprowadzanie w błąd zawarte w zgłoszonym wpisie na Twitterze można ująć w kilku aspektach. Najbardziej rzucająca się w oczy dezinformacja to sugestia, jakoby kraje europejskie poza Polską chciały handlować z Rosją, używając do tego rosyjskiej waluty. Tymczasem, na co wskazują wypowiedzi i oświadczenia przedstawicieli państw europejskich, jeśli w ogóle jest mowa o używaniu rubli do płatności za rosyjski gaz (bo mówi się o tym głównie w kontekście tego surowca energetycznego), to z konieczności, gdyż niektóre kraje są całkowicie lub w ogromnym stopniu uzależnione od dostaw z Rosji i nie są w stanie natychmiastowo z tego zrezygnować. Nie ma więc mowy o woli tych krajów, lecz raczej o konieczności i przymusie ekonomicznym. Kolejną dezinformacją we wpisie jest sugestia, że dotyczy to wszystkich krajów poza Polską, a nasz kraj jest jakoby osamotniony w tej sprawie. Ze źródeł wynika, że im dalej na zachód Europy, tym problem uzależnienia od rosyjskich dostaw jest mniejszy, a w przypadku niektórych państw w ogóle nie istnieje. W 97 proc. była od rosyjskiego gazu uzależniona np. Finlandia, która nie zamierza płacić w rublach i zgłasza akces do NATO. Dostawy gazu do krajów poszukujących sposobu na kupowanie gazu (jak podkreślają – tymczasowo) za ruble bez naruszania europejskich sankcji, Niemiec i Włoch, wynoszą prawie połowę zapotrzebowania na ich rynkach. Jeśli chodzi o ropę, to blokujące sankcje unijne Węgry, w styczniu 2022 miały mniejszy udział importu z Rosji tego surowca niż Polska. Przy czym Węgry nie tyle chcą handlować z Rosją, ile domagają się od Unii w zamian za wsparcie sankcji – dofinansowania infrastruktury pozwalającej na zwiększenie dostaw nierosyjskiej ropy do tego pozbawionego dostępu do morza i portów kraju. Dodatkową, pomniejszą, dezinformacją jest pisanie o dolarze w rozliczeniach europejskich krajów z Rosją, choć wcześniej, zwłaszcza jeśli chodzi o gaz, jako waluta rozliczeniowa używane było zwykle euro. Problematyka napięcia pomiędzy sankcjami nakładanymi na Rosję a obawami, że Rosjanie odetną dostawy gazu do krajów, które zostały uzależnione od tych dostaw, jest obecnie obszarem dużego zamieszania, debaty a nawet sporu w Unii Europejskiej. Nie oznacza to jednak, że dominuje dążenie do współpracy z Rosją. Dominuje chęć egzekwowania sankcji, choć trwa spór interpretacyjny, czy rozliczanie się w rublach za surowce energetyczne narusza, czy też może nie narusza sankcji nałożonych przez Unię. Pod koniec ubiegłego miesiąca, gdy pojawiły się nieoficjalne informacje o tym, że płatności w rublach za rosyjski gaz dokonały prawdopodobnie takie firmy jak węgierski MVM, być może także austriacki OMV, rozważa to włoski ENI i niemiecko-fiński Uniper, Komisja Europejska przypomniała, że płacenie w rublach jest złamaniem sankcji. Po tym jak Rosjanie odłączyli gaz Polsce i Bułgarii, w których spółki i rządy nie zgodziły się na narzucany z Moskwy sposób rozliczeń, szefowa KE Ursula von der Layen wezwała członków Unii do solidarności i ostrzegła firmy, które zgodzą się na procedurę z dekretu, przed konsekwencjami. Warto przypomnieć, iż procedurę płatności w rublach za gaz przewiduje dekret prezydenta Rosji z 31 marca 2022 roku. Na jego mocy firmy pochodzące z państw uznawanych przez Rosję za „nieprzyjacielskie” mają otwierać specjalne rachunki rublowe w rosyjskim Gazprombanku. Następnie powinny przelać swoje należności w euro lub dolarach na konta dolarowe lub w euro. Gazprombank ma kupować za to ruble na moskiewskiej giełdzie i przelewać następnie na rublowe konto klienta. Na podstawie pełnomocnictwa wystawionego przez zagranicznego klienta rosyjski bank automatycznie z tego konta ma regulować należność na swoje konto w rublach. Opisana wyżej procedura jest dość złożona, co przedstawiciele niektórych krajów i firm energetycznych interpretują w ten sposób, że w rzeczywistości nie oznacza to z ich strony płatności w rublach. Kanclerz Austrii Karl Nehammer powiedział wprost, że OMV, tamtejszy koncern energetyczny, będzie nadal płacić w euro. Podobnie interpretowały to firmy z Włoch i Niemiec. Zwracano uwagę na niejasność wytycznych Komisji Europejskiej, domagając się sprecyzowania zasad. 13 maja 2022 r. Komisja Europejska przedstawiła interpretację procedur zakupu gazu od Rosji przez kraje UE, aby łamało to unijnych sankcji nałożonych przez Rosję. Stanowisko KE zostało poparte przez Niemcy i Francję. Ostro przeciw tej interpretacji zaprotestowała m. in. Polska i Holandia. Komentując to wydarzenie, premier Mateusz Morawiecki mówił o kilku lub nawet więcej krajach, które chcą się ugiąć i płacić Rosji w rublach za gaz. Tak czy inaczej nie oznacza to, że wszystkie kraje tego chcą, ale, że na ustępstwa wobec Rosji gotowa jest część krajów UE. Przykładem trudnych decyzji jest opisana w serwisie dw.com sytuacja Czech, kraju silnie uzależnionego od rosyjskich surowców, jednak w sposób jednoznaczny dążącego do uwolnienia się od tej zależności. Czesi, którzy niedawno zaopatrzyli się w zapas paliwa jądrowego dla swoich elektrowni, w przyszłości nie zamierzają już go sprowadzać z Rosji. W planach mają też uwolnienie się od zależności od rosyjskiego gazu i ropy, jednak to wymaga czasu i inwestycji. Podobne problemy mają pozostałe kraje Grupy Wyszehradzkiej, które są jeszcze bardziej uzależnione od rosyjskich surowców. Zwłaszcza dotyczy to Słowacji. Nie oznacza to, że nie chcą tego zmienić. Węgry, które blokują unijne sankcje na rosyjską ropę, twierdzą, że poprą je, jeśli Bruksela rozwiąże problemy, które sama stworzyła. Państwo to chce bezpieczeństwa dostaw, a to się wiąże z inwestycjami m. in. w rurociąg z Chorwacji. Podsumowując, choć obecna sytuacja jest dość skomplikowana, podobnie jak sytuacja wielu krajów, które mają mniejsze pole manewru niż Polska, twierdzenie, że Polska jest osamotniona wśród krajów, które dążą do współpracy z Rosją, nie ma wiele wspólnego z prawdą. Można raczej mówić o dążeniu do utrzymania stabilności gospodarczej i dostaw surowców przy jednoczesnej zgodzie, że należy sankcjami powstrzymywać rosyjskie możliwości finansowania agresywnej polityki i wojny. Stanowiska poszczególnych państw są różnorodne. Niektóre kraje, choć same są uzależnione od rosyjskich dostaw, np. Finlandia, mają stanowisko podobne do polskiego. Inne kraje, zgadzając się z Polską, z konieczności muszą iść inną drogą. To przykład Czech. Są też kraje, których ten problem prawie nie dotyczy.

Żródła

https://wysokienapiecie.pl/69609-kto-i-jak-zaplaci-za-rosyjski-gaz-czy-europejskie-firmy-juz-uiscily-naleznosci/ https://www.bankier.pl/wiadomosc/KE-informuje-kraje-UE-jak-maja-placic-w-rublach-za-rosyjski-gaz-bez-lamania-sankcji-8336841.html https://energia.rp.pl/gaz/art36279171-bloomberg-duzo-chetnych-na-placenie-za-gaz-w-rublach https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/8418026,ke-rosyjski-gaz-za-ruble-unijne-sankcje-stanowisko-polski-i-holandii.html https://wysokienapiecie.pl/70264-czy-europejskie-firmy-juz-placa-za-gaz-w-rublach/ https://polskieradio24.pl/5/1222/Artykul/2958609,Premier-Morawiecki-rozczarowany-postawa-UE-Jest-przyzwolenie-na-placenie-za-gaz-w-rublach https://www.rmf24.pl/raporty/raport-rosja-zakreca-gaz/news-media-rosja-moze-wstrzymac-dostawy-gazu-do-finlandii,nId,6020275#crp_state=1 https://www.dw.com/pl/odcinanie-energii-z-rosji-czeska-recepta/a-61752470 https://www.wnp.pl/finanse/dyrektor-generalny-gtsou-europejscy-konsumenci-sa-zakladnikami-rosji,580676.html https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/niemcy-chca-wstrzymac-import-rosyjskiej-ropy-maja-juz-plan-alternatywny/28jqzfl https://wgospodarce.pl/informacje/111710-skad-ropa-dla-wegier-jesli-nie-z-rosji-sa-uzaleznione https://forsal.pl/swiat/unia-europejska/artykuly/8415469,wlochy-rosja-wiezi-graghi-putin-wojna-na-ukrainie.html https://serwisy.gazetaprawna.pl/energetyka/artykuly/8415966,ue-sankcje-embargo-na-rosyjska-rope-wegry-czesi-slowacy.html https://forsal.pl/biznes/energetyka/artykuly/8349859,uzaleznienie-od-gazu-z-rosji-panstwa-europa-dostawy-gazu-z-rosji-gazociagi.html https://businessinsider.com.pl/gospodarka/energia-z-gazu-mapa-krajow-uzaleznionych-od-rosji/tvvsrqp https://biznes.wprost.pl/gospodarka/energetyka/10663516/oto-kto-w-europie-kupuje-najwiecej-rosyjskiej-ropy-a-kto-jest-od-niej-najbardziej-uzalezniony.html https://300gospodarka.pl/news/embargo-na-rosyjska-rope-zobacz-kto-w-europie-jest-od-niej-najbardziej-uzalezniony-wykresy