Raport eksperta

Data werdyktu: 01.09.2023 13:07

To nieprawda, że metformina stosowana w leczeniu cukrzycy zabija. Wręcz przeciwnie. Badania wykazały, że włączona u chorych ze świeżo rozpoznaną cukrzycą, metformina redukuje ryzyko zawału serca i śmierci z powodu powikłań chorób sercowo-naczyniowych. "Twierdzenie, że metformina zabija jest kompletną bzdurą. Metformina chroni przed zawałem serca. Jest to lek stosowany w pierwszym rzucie leczenia cukrzycy. Badania wykazały, że włączono u chorych ze świeżo rozpoznaną cukrzycą, redukuje ryzyko zawału serca i śmierci z powodu powikłań chorób sercowo-naczyniowych" - tłumaczy prof. dr hab. Krzysztof Strojek, konsultant krajowy w dziedzinie diabetologii, specjalista chorób wewnętrznych, diabetologii i hipertensjologii, kierownik Oddziału Klinicznego Chorób Wewnętrznych Diabetologii i Schorzeń Kardiometabolicznych Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, kierujący także Wojewódzką Poradnią dla Chorych na Cukrzycę. Jak zapewnia profesor, we wszystkich zaleceniach zarówno krajowych jak i międzynarodowych jest wymóg, żeby metforminę włączać do leczenia w chwili rozpoznania cukrzycy. "Nieprawdziwe jest twierdzenie, że ludzie przyjmujący metforminę mają kłopoty ze skórą i że cierpią ich narządy wewnętrzne. Lek ten jest stosowany w leczeniu cukrzycy od 60 lat. Nie ma żadnych danych, że powoduje uszkodzenia organów. U mniej więcej 5 proc. chorych lek ten powoduje objawy uboczne żołądkowo-jelitowe w postaci biegunki. U większości chorych te objawy ustępują po kilku dniach stosowania leku. Jeśli zaś nie ustępują, wycofujemy z leczenia metforminę" – wyjaśnia prof. Strojek. Dr n. med. Grzegorz Mizerski z Katedry i Zakładu Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, w artykule „Wpływ postaci metforminy na częstość występowania objawów niepożądanych” podkreśla, że metforminę uważa się za lek bezpieczny. Podczas długotrwałego stosowania w dawkach terapeutycznych tego leku nie stwierdzono objawów uszkodzenia narządów wewnętrznych. W pojedynczych przypadkach notowano objawy uczuleniowe. Hipoglikemia możliwa jest wyłącznie w leczeniu skojarzonym z pochodnymi sulfonylomocznika, glinidami lub insuliną, jak również u osób nadużywających alkoholu. Autor przytoczonego artykułu przypomina, że zaleca się rozpoczynanie leczenia metforminą od niewielkich dawek 500 mg raz na dobę, następnie zwiększanie dawki do osiągnięcia dawki leczniczej albo też do maksymalnej dawki tolerowanej. Lek zaleca się stosować przed posiłkiem. Efekt terapeutyczny pojawia się po kilku dniach i stabilizuje się po około dwóch tygodniach leczenia [2, 4, 5]. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi metforminy są: zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz kwasica mleczanowa. Wśród objawów ze strony układu pokarmowego występują: nudności, wzdęcia, bóle brzucha, biegunka, metaliczny posmak w ustach, utrata apetytu. Dolegliwości te występują zwykle na początku leczenia, mogą ustępować samoistnie; czasami wymagają przyjmowania leku podczas posiłku lub bezpośrednio po nim albo też zmiany na preparat o przedłużonym uwalnianiu. W skrajnych przypadkach konieczne jest odstawienie leku. Dr Grzegorz Mizerski we wspomnianym artykule przytacza wyniki badania, w którym wzięło udział 271 pacjentów Poradni Diabetologicznej Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr 1 w Lublinie (167 mężczyzn oraz 104 kobiety w wieku 41–67 lat; średnio 52,25 roku), u których rozpoczęto leczenie metforminą w latach 2013–2014. Leczenie preparatami metforminy w zwykłej postaci w dawce 500 mg na dobę rozpoczęło 103 mężczyzn oraz 72 kobiety. Z tej grupy 64 mężczyzn oraz 32 kobiety początkowo przyjmowały 500 mg metforminy na dobę jednorazowo w postaci tabletek o przedłużonym uwalnianiu. Wszyscy pacjenci przyjmowali lek przed posiłkiem. Wizyta kontrolna po rozpoczęciu terapii metforminą odbywała się w przeciągu 30 dni. Notowano zgłaszane objawy niepożądane i określano odsetek pacjentów, u których wystąpiły. Uzyskane dane poddano analizie statystycznej z wykorzystaniem testów istotności różnic pomiędzy dwoma wskaźnikami struktury. Okazało się, że blisko jedna trzecia pacjentów zgłosiła różnego rodzaju objawy niepożądane ze strony układu pokarmowego, a odsetek tych osób był prawie dwukrotnie częstszy wśród przyjmujących metforminę o zwykłym uwalnianiu (p = 0,003). Chorzy stosujący metforminę o zwykłym uwalnianiu najczęściej skarżyli się na zmniejszenie łaknienia (10,28%) oraz bóle brzucha i nudności (po 9,71%), a także uczucie metalicznego posmaku w ustach (8,57%). Rzadziej występowały wzdęcia (4,57%) i biegunka (4%). Z kolei wśród osób stosujących preparat metforminy o przedłużonym uwalnianiu najczęściej występowały wzdęcia (12,5%) i biegunka (11,45%), przy czym obie te dolegliwości były istotnie częstsze u pacjentów przyjmujących tabletki o przedłużonym uwalnianiu (SR, slow release), w porównaniu z postacią (IR, immediately release) (odpowiednio p = 0,0169, p = 0,0185). Pozostałe dolegliwości występowały istotnie rzadziej wśród pacjentów, którzy zażywali lek o przedłużonym uwalnianiu. W artykule „Metformina – niezmiennie złoty standard w leczeniu cukrzycy typu 2” czytamy, że „metformina oprócz swojego działania przeciwcukrzycowego oraz kardioprotekcyjnego, korzystnie wpływa na redukcję masy ciała oraz parametry gospodarki lipidowej przez co znajduje szerokie zastosowanie w leczeniu stanu przedcukrzycowego tj. nieprawidłowej glikemii na czczo (Impaired Fasting Glucose – IFG), nieprawidłowa tolerancji glukozy (Impaired Glucose Tolerance – IGT) lub obydwu zaburzeń jednocześnie, zespołów insulinoodporności innych niż w przebiegu cukrzycy, a także zespołu policystycznych jajników”.

Żródła

Rozmowa telefoniczna, dnia 01.09. 2023, godz. 12.30., z prof. dr hab. Krzysztofem Strojkiem, konsultantem krajowym w dziedzinie diabetologii, specjalistą chorób wewnętrznych, diabetologii i hipertensjologii, kierownikiem Oddziału Klinicznego Chorób Wewnętrznych Diabetologii i Schorzeń Kardiometabolicznych Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, kierującym także Wojewódzką Poradnią dla Chorych na Cukrzycę https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/42316/30134 https://www.kardiologia-i-diabetologia.pl/artykul/metformina-niezmiennie-zloty-standard-w-leczeniu-cukrzycy-typu-2