Raport eksperta

Data werdyktu: 03.07.2024 08:47

Szczątki żołnierzy Armii Czerwonej w Tehumardi na estońskiej wyspie Saaremaa zostaną przeniesione na cmentarz Vananõmme. Tym samym, wbrew sugestii zawartej w weryfikowanym wpisie, żołnierze Armii Czerwonej nie zostaną pozbawieni grobów. W ciągu ostatniego półtora roku Estońskie Muzeum Wojny zorganizowało ponowny pochówek około 2500 byłych żołnierzy Armii Czerwonej, głównie z masowych grobów. Większość z nich spoczywała nie na cmentarzach, ale wokół pomników wojennych z czasów sowieckich. Jak twierdzi w rozmowie z Eesti Rahvusringhääling (ERR) Hellar Lill, dyrektor Estońskiego Muzeum Wojny, „miejsca pochówku z czasów II wojny światowej lub masowe groby ofiar wojny są zazwyczaj wtórne, co oznacza, że powstały po wojnie, wyłącznie z powodów ideologicznych". Po rozpoczęciu pełnej inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 r. rząd estoński postanowił usunąć większość pomników i ponownie pochować szczątki żołnierzy Armii Czerwonej na różnych cmentarzach, w tym wojskowych. Weryfikowany post sugerujący – podobnie jak wiele innych wpisów pojawiających się ostatnio w mediach społecznościowych – że Estończycy niszczą cmentarz i pozbawiają żołnierzy miejsca spoczynku rozpowszechnia więc nieprawdę. Publiczny nadawca estoński ERR podał, że w Tehumardi może być pochowanych nawet kilkuset żołnierzy Armii Czerwonej. Wg ERR obecne nagrobki zostaną usunięte i pozostanie jedynie obelisk w kształcie miecza, bez części znajdującego się tam tekstu. Wniosek o przeniesienie grobów złożyła gmina Saaremaa. „To miejsce zostanie oczyszczone w późniejszym czasie i jeszcze nie wiemy, co tutaj będzie w przyszłości. Jak już szczątki zostaną zidentyfikowane i ponownie pochowane, nie będziemy musieli oznaczać tutaj żadnych grobów” – powiedział ERR zastępca burmistrza Liis Lepik. Szacuje się, że Estonia wyda około pół miliona euro na ponowny pochówek sowieckich żołnierzy. Większość grobów znajduje się na terenach należących do Skarbu Państwa, ale kilka zostało przeniesionych na prośbę prywatnych właścicieli gruntów. W trakcie prowadzonych prac w całym kraju okazało się, że część grobów była pusta, jak np. masowy grób Armii Czerwonej w Vapramäe, niedaleko miasta Elva. Pod pamiątkowym kamieniem ustawionym w 1960 roku nikt nie został pochowany. W listopadzie 2023 roku Estonia podjęła decyzję o przeniesieniu szczątków 16 sowieckich wojskowych, pochowanych już po II wojnie światowej na Cmentarzu Sił Obronnych w Tallinie, ponieważ groby uniemożliwiały doprowadzenie drogi do pomnika „Krzyż Wolności”. Sowieci zniszczyli pomnik w 1950 roku, ale w 1998 r. został odbudowany. Ostatecznie groby przeniesiono w czerwcu 2024 roku do innej części cmentarza, w pobliżu ulicy Filtri. Na razie są oznaczone drewnianymi tablicami z numerami, ale wkrótce zostaną umieszczone nagrobki z nazwiskami pochowanych. To najlepszy dowód na to, że autor weryfikowanego postu napisał nieprawdę. Lill powiedział ERR, że „ceremonia pochówku została przeprowadzona z powagą i godnością, z udziałem niektórych potomków pochowanych, a prawosławny ksiądz odmówił modlitwy”. Lill wielokrotnie zapewniał, że rodziny będą powiadamiane. Kallas tłumaczyła, że upamiętnianie zmarłych „nie będzie zabronione, ale powinno odbywać się we właściwym miejscu, czyli na cmentarzu, gdzie można to robić z godnością”. W lutym 2024 roku rosyjskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych wezwało jednak estońskiego chargé d'affaires. Ostrzegało, że ponowne pochowanie szczątków bez zgody krewnych żołnierzy nie pozostanie bez odpowiedzi. Następnie umieściło premier Estonii na liście osób poszukiwanych, po wszczęciu przeciwko niej postępowania karnego. Kreml oskarżył ją o zniszczenie lub uszkodzenie radzieckich pomników. Odkąd w czerwcu 2024 roku Kallas została nominowana na stanowisko Wysokiego Przedstawiciela Unii Europejskiej do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa w mediach społecznościowych zaczęło się pojawiać dużo przygotowywanych przez Kreml fake newsów dotyczących jej samej oraz Estonii.

Żródła

https://news.err.ee/1609385834/gallery-removal-of-red-army-grave-markings-begins-in-tehumardi-saaremaa https://news.postimees.ee/8038830/soviet-war-graves-relocated-in-estonian-military-cemetery https://news.err.ee/1609356462/estonia-spending-500-000-on-reburying-red-army-soldiers-remains https://news.err.ee/1609093508/number-of-reburied-red-army-soldiers-nears-2-000-in-estonia https://news.err.ee/1609161142/soviet-war-graves-in-estonian-military-cemetery-to-be-relocated https://www.rferl.org/a/estonia-soviet-monuments-removal/31989524.html https://www.rferl.org/a/estonia-removes-soviet-memorial-narva-wwii/31990786.html https://news.err.ee/1608664201/hiiumaa-residents-question-future-of-soviet-statue https://news.err.ee/1608841879/estonia-sets-aside-almost-1-million-for-soviet-era-monument-removal https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/russia-summons-estonian-charge-daffairs-over-plans-to-remove-tombs-of-soviet-soldiers/3126006#