Raport eksperta

Data werdyktu: 18.03.2021 19:00

Zgłoszony do weryfikacji tekst głosi, że boraks (tetraboran sodu) stanowi tanie i skuteczne lekarstwo na artretyzm (zapalenie stawów). Jednak według lekarzy nie ma na to przekonujących dowodów naukowych. Poproszona przez portal Fake Hunter o komentarz w tej sprawie dr n. med. Maria Maślińska - zastępca kierownika Kliniki Wczesnego Zapalenia Stawów Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji w Warszawie przekonuje, że boraks nie stanowi remedium na artretyzm. „Poszukiwano jego skuteczności w uzupełnieniu leczenia zapaleń stawów czy analizowano jego wpływ na metabolizm kości. Większość badań prowadzono in vitro, bez udziału organizmu ludzkiego lub na modelach zwierzęcych, co ogranicza wnioski” – informuje dr Maria Maślińska, tłumacząc, że tego rodzaju dowody nie stanowią jeszcze podstawy do przełożenia ich „na język terapii”. Lekarka przypomina, że w XIX wieku odkryto, iż związki boru (boran sodu i kwas borowy) mogą służyć do konserwowania żywności, w efekcie czego były one później stosowane w tym właśnie celu, m.in. w czasie I i II wojny światowej. Jednak po odkryciu, że jego celowe dodawanie do żywności i zwiększone stężenie mogą być groźne dla organizmu człowieka, ostatecznie w latach 50-tych XX wieku boraks jako związek konserwujący żywność został wycofany z użycia. Mimo to boraks jest stosowany we współczesnej medycynie, tyle że nie w leczeniu artretyzmu, ale jako składnik preparatów do zwalczania pleśniawek pojawiających na błonach śluzowych (np. w jamie ustnej) czy też do odkażania ran - ze względu na swoje potwierdzone działanie antyseptyczne, dezynfekujące i przeciwgrzybicze. Co jednak istotne, jest on przeznaczony tylko do użytku zewnętrznego! Tymczasem weryfikowany tekst zaleca m.in. jego spożywanie w postaci roztworu wraz z posiłkiem lub napojami. Dr Maria Maślińska zwraca w tym kontekście uwagę na jeszcze jeden istotny fakt - że bor jest pierwiastkiem dość powszechnie występującym np. w naturalnej żywności pochodzenia roślinnego, ponieważ stanowi element ścian komórkowych roślin. „Jak wiele pierwiastków, ma on swoje znaczenie w naszej diecie, m.in. współuczestniczy w procesach metabolicznych, jednak jego śladowe ilości wystarczają nam do życia” – zaznacza lekarka. Podkreśla ona, że konieczne są dalsze badania nad znaczeniem boru dla zdrowia człowieka, zwłaszcza w kontekście jego ewentualnej suplementacji. Póki co, za bezpieczną i optymalną formę dostarczania organizmowi boru można więc uznać jedynie spożywanie go w owocach, warzywach, orzechach czy roślinach strączkowych. Na koniec warto dodać, że dr Maria Maślińska generalnie oceniła zgłoszony do weryfikacji tekst jako mało rzetelny i mało wiarygodny, m.in. z uwagi na odnoszenie się do nieprofesjonalnych źródeł. W źródłach profesjonalnych można za to znaleźć informacje o wielu możliwych skutkach ubocznych stosowania boraksu, a także różnych przeciwwskazaniach do jego stosowania. „Działania toksyczne związków boru związane są z ich wchłanianiem do krążenia ogólnego i kumulacją. Mogą wówczas wystąpić: brak łaknienia, wymioty, biegunka, krew w stolcu, uszkodzenia wątroby i nerek, niewydolność krążenia, łysienie, osutka, stany splątania, drgawki. Opisywano przypadki zgonu po leczniczym zastosowaniu związków boru u noworodków i małych dzieci. Podczas stosowania mogą również występować miejscowe podrażnienia” – czytamy w profesjonalnym opisie leków zawierających boraks na stronie serwisu Medycyna Praktyczna. Z pewnością warto więc podchodzić do boraksu z dużą ostrożnością i jego ewentualne stosowanie konsultować z lekarzem lub farmaceutą.

Żródła

Komentarz dr n. med. Marii Maślińskiej, zastępcy kierownika Kliniki Wczesnego Zapalenia Stawów Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji w Warszawie, przesłany portalowi Fake Hunter pocztą elektroniczną w dniu 10.02.2021 r. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=2038 https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=2038https://www.doz.pl/leki/w1173-Tetraboran_sodu_Boraks Hussain SA, Abood SJ, Gorial FI. The adjuvant use of calcium fructoborate and borax with etanercept in patients with rheumatoid arthritis: Pilot study. J Intercult Ethnopharmacol. 2016 Dec 8;6(1):58-64. doi: 10.5455/jice.20161204021549. PMID: 28163961; PMCID: PMC5289089. Forrest H Nielsen, Is boron nutritionally relevant?, Nutrition Reviews, Volume 66, Issue 4, 1 April 2008, Pages 183–191, https://doi.org/10.1111/j.1753-4887.2008.00023.x Francesco De Seta, Martin Schmidt, Bao Vu, Michael Essmann, Bryan Larsen, Antifungal mechanisms supporting boric acid therapy of Candida vaginitis, Journal of Antimicrobial Chemotherapy, Volume 63, Issue 2, February 2009, Pages 325–336, https://doi.org/10.1093/jac/dkn486