Raport eksperta

Data werdyktu: 03.09.2020 18:04

Oprócz umocowanych w prawie deklaracji, oświadczenie zawiera również błędne informacje. Rodzice mają prawo nie zgodzić się na mierzenie dziecku temperatury w szkole, ale nie mogą domagać się m.in., by nie było poddane izolacji w razie wystąpienia objawów choroby. W mediach społecznościowych i w sieci krążą wzory oświadczeń dla rodziców, którzy buntują się przeciwko obostrzeniom związanym ze stanem epidemii. Rodzice deklarują w nim, że nie wyrażają zgody na profilaktyczną opiekę zdrowotną w szkole, pomiar temperatury, narzucanie obowiązku zasłaniania nosa i ust, zamykanie dziecka w izolatce, pobieranie wymazów bez ich zgody i obecności. Czy dyrektorzy szkół mają obowiązek prawny honorować takie oświadczenie? O opinię w tej sprawie poprosiliśmy dr. Tomasza Srokę w Zakładzie Bioetyki i Prawa Medycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Poniżej przytaczamy komentarz w całości: „Zgodnie z obowiązującymi przepisami, rodzice będący przedstawicielami ustawowymi dziecka mogą wyrazić sprzeciw na objęcie ucznia profilaktyczną opieką zdrowotną (zob. art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 12 kwietnia 2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami, Dz. U. poz. 1078, ze zm.). W wypadku wyrażenia sprzeciwu, pielęgniarka lub higienistka szkolna nie może wykonywać dziecku świadczeń, w tym testów przesiewowych, szczegółowo wskazanych w załączniku nr 4 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2019 r. poz. 736, ze zm.). Katalog ten nie zawiera testów na obecność wirusa SARS-CoV-2, co oznacza, że nawet w wypadku braku sprzeciwu rodziców zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej sprawowanej nad uczniami aktualnie nie obejmuje testów przesiewowych w kierunku COVID-19. W wypadku pozostałych świadczeń zdrowotnych, w tym pomiaru temperatury czy pobierania wymazów, zgoda na udzielanie świadczeń zdrowotnych w ramach opieki zdrowotnej nad uczniami wyrażana jest na zasadach ogólnych, wynikających z przepisów ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2020 r. poz. 849), zaś osoby sprawujące opiekę zdrowotną nad uczniami są ustawowo obowiązane do przestrzegania tych praw pacjenta (zob. art. 7 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 12 kwietnia 2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami). Zgodnie z tymi zasadami, przedstawiciel ustawowy pacjenta małoletniego ma prawo do wyrażenia lub odmowy wyrażenia zgody na udzielenie małoletniemu świadczenia zdrowotnego (zob. art. 16 i art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta). Oznacza to, że rodzic będący przedstawicielem ustawowym dziecka może odmówić wyrażenia zgody na pomiar temperatury lub pobranie wymazu od dziecka, zaś odmowa ta jest dla osób sprawujących opiekę zdrowotną nad dzieckiem w szkole co do zasady wiążąca. Taki sposób interpretacji obowiązujących przepisów potwierdził również Główny Inspektor Sanitarny w wytycznych dla dyrektorów przedszkoli, wydanych na podstawie art. 8a ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2019 r. poz. 59, ze zm.). W wytycznych tych wprost wskazano, że „należy uzyskać zgodę rodziców/opiekunów na pomiar temperatury ciała dziecka jeśli zaistnieje taka konieczność, w przypadku wystąpienia niepokojących objawów chorobowych” (https://www.gov.pl/web/edukacja/wytyczne-przeciwepidemiczne-glownego-inspektora-sanitarnego-z-25-sierpnia-2020-r-dla-przedszkoli-oddzialow-przedszkolnych-w-szkole-podstawowej-i-innych-form-wychowania-przedszkolnego-oraz-instytucji-opieki-nad-dziecmi-w-wieku-do-lat-3). Zgodnie z § 24 ust. 3 pkt 15 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz. U. poz. 1356, ze zm.), uczniowie oraz dzieci objęte wychowaniem przedszkolnym, co do zasady, nie mają obowiązku zakrywania, przy pomocy odzieży lub jej części, maski, maseczki, przyłbicy albo kasku ochronnego, ust i nosa w czasie pobytu na terenie jednostek oświaty. Niemniej kierujący szkołą lub przedszkolem, mając na uwadze rodzaj i stopień istniejącego w danym miejscu zagrożenia epidemicznego, może postanowić inaczej, czyli nałożyć na uczniów lub dzieci objęte wychowaniem przedszkolnym obowiązek zakrywania ust i nosa w określonych miejscach lub okolicznościach. Nałożenie tego rodzaju obowiązku na ucznia nie wymaga zgody rodzica. Należy jednak pamiętać o podnoszonych od początku trwania pandemii wątpliwościach co do zgodności ww. i poprzednich rozporządzeń z delegacją ustawową i Konstytucją. Jeżeli chodzi o dopuszczalność stosowania izolacji w stosunku do ucznia, to należy pamiętać, że termin „izolacja” ma ustalone prawne znaczenie. Jest to „odosobnienie osoby lub grupy osób chorych na chorobę zakaźną albo osoby lub grupy osób podejrzanych o chorobę zakaźną, w celu uniemożliwienia przeniesienia biologicznego czynnika chorobotwórczego na inne osoby”, które może odbywać się m.in. w warunkach domowych lub izolatorium (zob. art. 2 pkt 11 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, Dz. U. z 2019 r. poz. 1239, ze zm.). Obowiązek odbycia izolacji może nałożyć, w drodze decyzji administracyjnej, państwowy powiatowy inspektor sanitarny, zaś kierujący szkołą lub przedszkolem nie ma ku temu stosownych kompetencji. Tak rozumianą izolację należy jednak zdecydowanie odróżnić od tymczasowego i krótkotrwałego odizolowania, w tym w odrębnym pomieszczeniu, od pozostałych osób ucznia, który wykazuje objawy chorobowe, do czasu przekazania go pod opiekę przedstawicieli ustawowych lub służb medycznych. Możliwość czy wręcz obowiązek podjęcia takiej decyzji przez personel szkoły lub przedszkola wynika z ogólnych zasad zapewnienia wszystkim osobom przebywającym na terenie jednostki oświaty bezpiecznych i higienicznych warunków nauki i pracy, w tym odpowiedniej ochrony ich życia lub zdrowia, i nie wymaga zgody rodzica".

Żródła

Odpowiedź mailowa dr. Tomasza Sroki, adiunkta w Zakładzie Bioetyki i Prawa Medycznego UJ, z 3 września 2020 r.