Raport eksperta

Data werdyktu: 11.05.2020 19:56

Nie ma żadnych wiarygodnych dowodów na to, jakoby szczepionki przeciwko Covid-19 (w tym te, których opracowanie jest dofinansowywane przez miliardera Billa Gatesa) wiązały się z ukrytymi, złowrogimi celami w rodzaju depopulacji przez ludobójstwo czy kontrolę narodzin. Tego typu rozważania to fake news - teorie spiskowe oparte na zmanipulowanych materiałach, przekłamaniach i nieporozumieniach przy jednoczesnym ignorowaniu rzeczywistych danych i procedur medycznych wykluczających taki scenariusz. Działalność filantropijna Billa i Melindy Gates ma szeroki zakres. Współzałożyciel Microsoftu i jeden z najbogatszych ludzi świata regularnie wypowiada się na łamach światowych mediów, tłumacząc swoje przekonania i logikę podejmowanych inicjatyw. W sprawdzanej przez nas sprawie na pierwszy plan wysuwają się dwie kwestie: ostrzeżenia formułowane przez miliardera w związku z szybko rosnącą populacją świata (szczególnie w krajach najbiedniejszych) oraz pośrednie i bezpośrednie wsparcie finansowe, jakiego dostarcza programom tworzenia i prowadzenia szczepień ochronnych. Mieszanie tych zagadnień prowadzi jednak do groźnych, spiskowych w swej naturze nieporozumień. Rzeczywiście Bill Gates wypowiadał się niejednokrotnie w sprawie przeludnienia - zwłaszcza w odniesieniu do Afryki. Np. we wrześniu 2018 r. filantrop komentował w rozmowie z dziennikarzami Reutera raport dot. walki z ubóstwem i starań o poprawę poziomu zdrowia na świecie, opracowany przez jego organizację charytatywną, Bill i Melinda Gates Foundation. Miliarder przyznał wówczas, że „przyrost populacji w Afryce jest wyzwaniem”. Jak jednak odnotował Reuters, uwaga ta była ściśle związana z obawami co do możliwego odwrócenia pozytywnych trendów dotyczących poziomu życia. Gates nie odnosił się nawet do szczepionek - on i jego fundacja postulowani natomiast „inwestycje w młodych ludzi” w najuboższych krajach o największym przyroście ludności, a także wspieranie praw kobiet i dostępu do współczesnych metod planowania rodziny, zwłaszcza do środków antykoncepcyjnych. Nie znaczy to, że kwestie szczepień i przeludnienia nigdy nie krzyżowały się w wypowiedziach i działaniach instytucji wspieranych przez Gatesa - np. w wywiadzie dla magazynu „Forbes” z listopada 2011 r. Związek między tymi kwestiami jest jednak bardzo daleki od sensacyjnych, rzekomo morderczych intencji przypisywanych filantropowi w internecie. Jak odnotował ówczesny reporter „Forbesa”, Matthew Herper, analizując dostępne dane o przyroście populacji, Gatesowie dostrzegli korelację między wysoką umieralnością a liczbą nowych urodzeń. Po wystarczającym ograniczeniu tej pierwszej (m.in. przez szczepienia i zwiększenie dostępności leków ratujących życie), przyrost naturalny stabilizuje się na niższym poziomie, gdyż duża liczba dzieci jest strategią przetrwania odpowiadającym na małą przeżywalność. „Przesunęliśmy znaczną część swoich działań na szczepienia, kiedy to zrozumieliśmy” - powiedział Gates w rozmowie. Ostatnią kwestią są same lęki (często adresowane przez naukowców i instytucje factcheckingowe), że szczepionki mogą posłużyć do złych celów albo nieść ze sobą poważne ryzyko powikłań czy zakażenia. Upewnieniu się, że do tego nie dojdzie, a jakiekolwiek ryzyko będzie znikome, służą surowe procedury krajowe i międzynarodowe. W Polsce np. za bezpieczeństwo szczepionek odpowiada Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna podlegająca Głównemu Inspektoratowi Farmaceutycznemu, a w Stanach Zjednoczonych - rządowa agencja FDA. Własne wytyczne dla organizacji nadzorczych udostępnia również Światowa Organizacja Zdrowia (WHO). To m.in. ze względu na wyśrubowane normy do użytku trafia szacunkowo jedna na pięć opracowywanych szczepionek (z których każda wymaga nakładów rzędu 200-500 mln USD), i to po wieloletnim (często ponad dziesięcioletnim) okresie badań i testów.

Żródła

Data dostępu do źródeł: 11.05.2020 r. Główny Inspektorat Farmaceutyczny (GIF). Nadzór nad szczepionkami, <https://www.gov.pl/web/gif/nadzor-nad-szczepionkami>. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO). Quality and Standards: Immunization Standards, <https://www.who.int/immunization_standards/en/>. Irina Serdobova, Marie-Paule Kieny (9.2006, online: 3.11.2011). Assembling a Global Vaccine Development Pipeline for Infectious Diseases in the Developing World, w: „American Journal of Public Health” wrzesień 2006; 96(9): 1554-1559, <https://ajph.aphapublications.org/doi/10.2105/AJPH.2005.074583>. „New York Times” - Stuart A. Thompson (30.04.2020). How Long Will a Vaccine Really Take?, <https://www.nytimes.com/interactive/2020/04/30/opinion/coronavirus-covid-vaccine.html>. The Poynter Institute/PolitiFact - Ciara O'Rourke (4.05.2020). "Photo of the Gates Foundation has been altered to a ‘Center for Global Population Reduction'", <https://www.politifact.com/factchecks/2020/may/04/viral-image/photo-gates-foundation-has-been-altered/>. AFP Ethiopia - Amanuel Neguede (9.04.2020, aktl. 10.04.2020 o godz. 9:39). "French doctor did not urge Africans to avoid a 'Bill Gates vaccine'", <https://factcheck.afp.com/french-doctor-did-not-urge-africans-avoid-bill-gates-vaccine>. „Forbes” - Matthew Herper (2.11.2011). "With Vaccines, Bill Gates Changes The World Again", <https://www.forbes.com/sites/matthewherper/2011/11/02/the-second-coming-of-bill-gates/>. Reuters - Kate Kelland (18.09.2018). "Africa's rapid population growth puts poverty progress at risk, says Gates", <https://www.reuters.com/article/us-health-global-gates/africas-rapid-population-growth-puts-poverty-progress-at-risk-says-gates-idUSKCN1LY0GU>. FactCheck.org - Saranac Hale Spencer (14.04.2020). "Conspiracy Theory Misinterprets Goals of Gates Foundation", <https://www.factcheck.org/2020/04/conspiracy-theory-misinterprets-goals-of-gates-foundation/>.