Expert's report

Date of the verdict: 30.10.2020 11:37

Od 25 października w Austrii obowiązuje nakaz szczelnego zasłaniania twarzy, co wyklucza stosowanie luźno przylegających osłon (np. przyłbic i tzw. półprzyłbic) zamiast maseczki. Podobne kroki podjęli prawodawcy portugalscy. Działania te znajdują oparcie w ustaleniach badawczych, zgodnie z którymi luźne osłony twarzy w większości sytuacji cechuje mniejsza skuteczność zapobiegania nowym infekcjom w porównaniu ze ściśle przylegającymi maskami. Temat mniejszej skuteczności przyłbic w porównaniu z maseczkami nie jest nowy. W ramach zespołu PAP Fakehunter pisaliśmy już o tym w raporcie z 12 sierpnia dot. ogniska epidemii w Szwajcarii. Wcześniej w lipcowej rozmowie z PAP dr Paweł Grzesiowski przekazał, że przyłbice mają ograniczoną skuteczność i są w stanie odfiltrować najwyżej kilka procent wirusa. Z kolei jeszcze w kwietniu prezes Kolegium Lekarzy Rodzinnych dr Michał Sutkowski wyjaśniał w radiowej Trójce, że „jeżeli przyłbica chroni, to chroni jeszcze mniej (niż maseczka - PAP). Wirus potrafi się przedostać dołem lub górą". Natomiast już przy okazji obecnych doniesień o zmianach w austriackich przepisach wirusolog Christoph Steininger z Uniwersytetu Medycznego w Wiedniu przekazał miejscowej gazecie „Kurier", że tego typu regulacje są „solidnie spóźnione", gdyż przyłbice mogłyby być skuteczne jedynie gdyby „szczelnie otaczały głowę, co jest nie do pomyślenia”. Opinie wyrażane przez ekspertów znajdują potwierdzenie w kolejnych badaniach i symulacjach realizowanych zarówno w toku obecnej pandemii COVID-19, jak i we wcześniejszych ogólnych studiach poświęconych chorobom przenoszonym drogą kropelkową (a więc podobnie jak koronawirus SARS-CoV-2). Za przykład może tu służyć przytaczane już przez zespół Fakehunter badania z 2014 r. opublikowane przez „Journal of Occupational and Environmental Hygiene". Ich autorzy zauważali, że przezroczyste przyłbice z tworzywa sztucznego („face shields") „jakkolwiek stanowią użyteczne uzupełnienie osłony pracowników opiekujących się pacjentami z infekcjami dróg oddechowych, nie mogą być stosowane jako zamiennik środków ochrony dróg oddechowych, gdy te są konieczne". Przeprowadzona przez nich symulacja wykazała, że wprawdzie przyłbica chroniła użytkownika przed większymi kropelkami i osłaniała twarz przed bezpośrednim kaszlem czy opluciem, to jednak nie zabezpieczała przed mniejszymi drobinami aerozolu, które mogły unosić się w powietrzu przez dłuższy czas. Należy tu podkreślić, że artykuł ten skupiał się na funkcji ochronnej przyłbic, a nie na ich przydatności do ograniczania rozprzestrzeniania chorób przez potencjalnych, nawet nieświadomych nosicieli. Nowszych, acz zgodnych z powyższymi ustaleniami danych dostarczają opracowania powstałe już w kontekście nowego ludzkiego koronawirusa. Co należy podkreślić, odróżniają one zakładane na twarz maseczki od przyłbic także pod względem funkcji. O ile maseczka stanowi środek ochrony dróg oddechowych i zarówno ogranicza ryzyko rozprzestrzenia patogenu przez użytkownika-nosiciela, jak i zakażenia, o tyle przezroczyste przyłbice zaliczane są do osłon oczu, obok m.in. gogli. Jako takie mają swoją użyteczność, jednak z założenia funkcjonują komplementarnie - nie jako substytut. Takim rozróżnieniem posługuje się zarówno Światowa Organizacja Zdrowia, WHO (patrz sponsorowany przez nią czerwcowy artykuł w czasopiśmie „The Lancet"), jak i amerykańskie rządowe Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób - CDC. Z tych też względów CDC na swojej stronie wprost odradza stosowanie przez potencjalnych nosicieli koronawirusa (a więc przez większość populacji) przyłbic z tworzyw sztucznych. Podstawowym środkiem ochronnym zabezpieczającym przed rozprzestrzenianiem patogenu powinna być ściśle przylegająca maseczka zakrywająca nos i usta, pozbawiona zaworów wydechowych. Szczegółowego uzasadnienia powyższych rekomendacji można szukać w tegorocznej wrześniowej publikacji czasopisma fizycznego „Physics of Fluids" (wskazanej w źródłach, poniżej).

Sources

Dostęp do źródeł internetowych: 30.10.2020 r. Amerykańskie Centra Zapobiegania i Kontroli Chorób - CDC (7.08.2020). "Considerations for Wearing Masks", https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prevent-getting-sick/cloth-face-cover-guidance.html#face-shields Siddhartha Verma i in. (1.09.2020). "Visualizing droplet dispersal for face shields and masks with exhalation valves". W: "Physics of Fluids", 32(9), 2020. DOI: https://doi.org/10.1063/5.0022968 William G. Lindsley i in. (27.06.2014). "Efficacy of Face Shields Against Cough Aerosol Droplets from a Cough Simulator", w: „Journal of Occupational and Environmental Hygiene”, 2014, 11(8), s. 509-518. DOI: https://dx.doi.org/10.1080/15459624.2013.877591 Derek K. Chu i in. (1.06.2020, online: 27.06.2020). "Physical distancing, face masks, and eye protection to prevent person-to-person transmission of SARS-CoV-2 and COVID-19: a systematic review and meta-analysis", w: "The Lancet", 395, nr 10242, s. 1973-1987. DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)31142-9 Serwis austriackiej gazety "Kurier" - Elisabeth Hofer, Marlene Patsalidis, Valerie Krb (23.10.2020). "Babyelefant bis Visier-Verbot: Die Anschober-Verordnung im Check", https://kurier.at/politik/inland/babyelefant-bis-visier-verbot-die-anschober-verordnung-im-check/401075952 Polska Agencja Prasowa (22.10.2020, godz. 20:24). "Austria/ Media: rząd chce zakazazać stosowania przyłbic zamiast maseczek" (depesza agencyjna PAP). Portugalska agencja prasowa Lusa (23.10.2020). "Covid-19: Parlamento aprova hoje uso obrigatório de máscaras na rua por três meses", https://www.lusa.pt/article/9JbxnvUOaMvO6tHUX0gA2zMSZM5iuSI1/covid-19-parlamento-aprova-hoje-uso-obrigatório-de-máscaras-na-rua-por-três-meses PAP Fakehunter (12.08.2020). "Czy ognisko w Szwajcarii pojawiło się, bo przyłbice są nieskuteczne?", https://app.fakehunter.pap.pl/raport/77020472-04dd-4082-8f59-ee519fa1d26c PAP Nauka w Polsce - Paweł Wernicki (29.07.2020). "Ekspert: warto stosować maseczki w pomieszczeniach", https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C83286%2Cekspert-warto-stosowac-maseczki-w-pomieszczeniach.html Polskie Radio Trójka - Justyna Godz (reportaż), Piotr Łodej (audycja) (24.04.2020). "Maseczka czy przyłbica – co lepiej chroni przed wirusem?", https://www.polskieradio.pl/9/307/Artykul/2498182,Maseczka-czy-przylbica-%e2%80%93-co-lepiej-chroni-przed-wirusJuem